Art 24
RUBRIEK: Astrologie Geplaatst op 20 april 2024
Zon en Maan: individueel ik en sociaal ik bij de mens
Door mijn vrij brede interesse in heel wat levensfenomenen, begeef ik mij zolang ik mij kan herinneren in een grote diversiteit aan clubs, verenigingen, bewegingen, or-ganisaties, vzw's: van de Maoïsten tot makrobiotiekers, van een aquariumvereniging tot het Vlaams Astrologisch Genootschap, van Parabeurzen tot VELT, van Louter Kabouter tot meditatie, van mime tot zeefdrukklas, van kruiden tot schilderen. Op mijn oude dag bezit ik niet meer die ongebreidelde energie om dat in de reële wereld uit te voeren, maar surf ik in de virtuele wereld.
En het zal misschien verwonderen, maar ik ontmoet daar dezelfde problemen die ik placht in "het echte leven" tegen te komen. En ik ben zeker niet de enige daarin. Wanneer men ergens een "nieuwe wereld" binnenkomt, dan is de eerste instelling als "nieuweling" meestal er één van rustig alles te bekijken, af te tasten en op te nemen; maar vaak krijgt men niet eens de kans ertoe. Want vooralleer men kan overgaan tot devolgende stap -een voorzichtig deelnemen- wordt men bij de arm genomen door een aantal vaste leden. Deze leden zijn de meest aktieve van de club, de haantjes-de-voorsten. Omdat de administator(s) zich als een generaal meestal op de achtergrond houdt(en), krijgt men dus eerst te maken met deze kordate personen die zich als ad-judanten vereenzelvigen met het programma van de club, en meestal ook voor de praktiese uitvoering ervan instaan. Ze doen dat met vlijt en verve.
Je intrede in de club, wordt door hen beschouwd als de opname in een familie, waarbij impleciet van jou wordt verlangd dat je je aanpast aan de leden, de sfeer en omgangsrituelen die er gangbaar zijn. Nu heb ik nooit uitgeblonken in het mij kon-formeren naar de normen en de verwachtingen van een familie, laat staan dat ik deze reflex zou kunnen opbrengen voor iets wat mij niet uit familiale verplichtingen wordt opgedrongen, maar waar ik zelf uit interesse voor gekozen heb. Met deze in-stelling kom ik dan ook vrij vlug in botsing met die van die typiese club-leden: zij hebben de inspanningen gedaan om zich in de club van een bepaalde positie en rang-orde in de hiëarchie te verzekeren, dat zij het als hun taak beschouwen nieuwelingen niet alleen te verwelkomen, maar ook meteen in de clubgebruiken "op te leiden".
En o wee, als je je tegen deze inwijdingsprocédure verzet omdat je in de eerste plaats jezelf wilt blijven en vertrekt van je eigen invulling: dit wordt direkt ervaren dat je je niet wilt konformeren, of de autoriteit van de leider of alfa niet wilt accepteren om-dat je opmerkingen maakt over het programma, of niet akkoord gaat met bepaalde visies die hij poneert. Dan krijg je onmiddellijk de hele meute als een gangpack over je heen. Dat is het sociaal spel dat zich bij heel wat dierensoorten manifesteert die in groep leven en jagen; denken we maar aan wolven, hyena's, leeuwen, chimpan-see's, ..... waar de alfa (bij hyena's een wijfje) de groep leidt en de lijnen uitzet.
Als een aap-achtige had de mens in zijn evolutie-geschiedenis deze zelfde achter-grond: de prehistoriese mens leefde en jaagde in kleine familie of in stamverband. Dit bracht hem een existentieël voordeel op in zijn survival, en deed de noodzaak tot kommunikeren en zich organiseren toenemen. Hoe men het ook probeert te draaien of te keren: de menselijke geschiedenis is sindsdien een aaneenrijging hoe een grote-re GROEP, sterker in aantal en beter uitgerust met wapens, met een betere organisa-tie en infrastruktuur, kleinere groepen onderwerpt en in zijn rangen rijgt. De mens is van nature uit zeker niet het grootste of het sterkste zoogdier, dus als hij de top van de voedselpyramide heeft bereikt, dankt hij doordat hij samenwerkt en als een groep funktioneert.
Men kan dit zelfs laf noemen: het pleit halen omdat men in numerieke meerder-heid is. Bij demokratie gebeurt dit op pacifistiese manier door stemming; maar "op straat" gebeurt dit door in overtal te zijn: een groep jongeren valt een tiener lastig, troggelt hem zijn gsm of geld af, trakteert hem op een pak slaag. Dit gaat terug tot die primitieve reflex tot wolfpack-overwicht. Het is daarom allicht dat mens en wolf reeds vroeg een coalitie-verbond hebben gesloten tot hun beider voordeel (20000 jaar geleden): hun sociale struktuur geleek sterk op elkaar. Het verbond met de meer individualisties ingestelde kat, vindt pas veel later plaats (domestikatie 9000 jaar geleden). Als hooligans van konkurerende voetbalploegen met elkaar in de clich gaan, elk met de eigen kleuren van hun club, dan is dat een moderne versie ervan. Nationaliteiten met elk hun eigen vlaggen en emblemen, die veldslagen en oorlogen uitvechten, is de bloederigste versie ervan. "The winner takes it all", betekent: hij die de ander verslaat rijft alle rijkdommen, voorrechten en privileges binnen die met de alfa-positie samengaan. Soms verschillen de twee partijen die slaags gaan en om de macht vechten van etniese oorsprong (de Hutu's en Tutsi's in Rwanda), van een verschillende godsdienst (katholieken en protestanten in Noord-Ierland), van taal (de taalstrijd in België), van fractie (Girondijnen en de Jacobijnen tijdens de Franse revolutie), van politieke visie (progressief links en konservatief rechts), ...... Wat ook de vermeende of de ingebeelde tegenstelling moge zijn, ELKE reden om de strijd te kunnen aangaan lijkt een plausibele en legitieme reden te zijn.
In de politiek is het met de vinger wijzen naar dé vijand, een gekende strategie om gerechtvaardigde kritiek op zijn beleid af te leiden naar een oproep tot bundeling van de krachten tegen een gemeenschappelijke tegenstander. Het is geen tijd om ruzie te maken en onderling versnipperd te zijn, maar om de rangen te sluiten en eensgezind ten strijde te trekken tegen "de vijand". "Eendracht maakt macht", heet dat dan, en is zelfs het embleem van ons land. Het sociaal samenhorigheidsgevoel dat be-scherming en veiligheid biedt, heeft dus als keerzijde een prijs die men daarvoor als individu dient te betalen: men moet zich konformeren aan de normen, de gedrags-regels, de gebruiken en de richtlijnen van de groep. De mens is een sociaal dier: zijn opvoeding gebeurt in de taal en in de visies die leven in de gemeenschap waar-in hij geboren wordt en opgroeit. Hij leert wat er binnen die gemeenschap aan ken-nis, vaardigheden, inzichten, .....is verworven.
Daar zou men beter wel eens terdege mee rekening houden, als men vanuit religieuze en pseudo-religieuze hoek (cfr New Age en non-dualisme) het Ego tot zondebok uit-roept die "verlichting" in de weg staat, en derhalve moet "vernietigd" worden. Het Ego is als dusdanig in de psyche de buffer tussen het ik en die buitenwereld: het is de vertegenwoordiger van het ik of zelf die ervoor moet zorgen dat het individu zich kan handhaven in de wereld en in de werkelijkheid. Als men het Ego zou "afschaffen", dan heeft het zelf geen rechtreekse spreekbuis meer om zichzelf uit te drukken in de wereld. Maar dan moet het individu terugvallen op het masker: het sociaal ima-go dat hij aan de buitenwereld toont, grotendeels om het eigen ik te kunnen verstop-pen en om door anderen te worden geaccepteerd. Dit facet van de psyche werd des-tijds door Jung in de psychologie geïtroduceerd, en heb ik uitgelegd in De struktuur van de Psyche.
In de astrologie staat het verschil tussen dit wezenlijk zelf als individualiteit en de sociale rol die men speelt, als het verschil tussen Zonne-aard en Maan-aard. De Maan schijnt immers niet zelf, maar weerkaatst het Zonlicht, waardoor de Maan een (voor anderen) acceptabel schijn-ik oplevert. Men kan dat ook omschrijven als volgt: de Maan is als een spiegel, waarin men het BEELD ziet weerspiegelt dat men wenst. Spiegeltje, spiegeltje aan de wand ..... Het is iets dat in twee richtingen werkt : als een beeld van zichzelf (goede indruk) dat men wil ophangen, en als de beant-woording aan het beeld dat anderen van hem ophangen en dat men niet wil ver-storen. Iedereen wil beminnelijk, geliefd, succesvol en interessant worden bevonden, en men gaat daarom op zoek naar bevestiging; kijk maar naar Facebook waar ieder-een zich uitslooft om een zo boeiend en gevierd leven af te schilderen, of waar influ-encers zich afsloven om zoveel mogelijk likes te krijgen. Goedkeuring, en geen afkeu-ring; want men wil er niet alleen "bijhoren" of "deel van uitmaken", maar ook aan de top staan.
In het persoonlijk privé-leven is dit evenwel helemaal GEEN succesformule: bij één op één relaties, komt het er immers niet op aan een bepaald beeld van zichzelf op te hangen, want door samen te leven spat dat vroeg of laat als een zeepbel uit elkaar, en dan komt daaruit de ware gedaante of het echte wezen van iemand tevoorschijn. Relaties van beeld tot beeld (Maan tot Maan) zijn een kort leven beschoren, want be-rusten op verwachtingen die door de werkelijkheid zullen achterhaald worden. Kijk maar eens hoe mensen plots een bepaalde en steeds identieke pose aannemen wanneer ze weten dat er van hen een foto zal genomen worden. Dit is evenwel maar voor één moment: probeer gedurende lange tijd dit Maan-ik -de mooiste versie van jezelf- te behouden, en je slaat in een kramp. Je doet je Zonne-ik dan geweld aan: zeg is het bijna gedaan met dit toneel? Ik wil mezelf zijn!
De keerzijde van dat groepsgevoel is dus dat het ik in een sociaal keurslijf wordt gedwongen, van waaruit een heleboel gedragingen en uitingen NIET mogen, omdat ze NIET korresponderen met de door de groep uitgevaardigde expleciete en imple-ciete (omgang)regels. Met alle groepsdruk en "sociale kontrole" vandien. Als je lid wilt blijven van deze groep, club, familie, gezin, ..... moet je "plooien" naar de daar geldende regels en normen: je aanpassen aan wat van jou verlangd wordt.
ALLE sekten kennen deze eigenschappen én problemen verbonden aan deze groeps-dynamiek. In die mate dat ze zelfs de familie-en vriendenkringen willen verdringen, om het enigste toevluchtsoord/veilige haven en het enigste klankbord/referentieka-der te worden. Dan wordt zich losmaken van zijn banden ermee nog veel moeilijker. Een sekte houdt zijn volgelingen stevig in zijn greep. Daarom klinkt afschaffing van het ego hen niet alleen als muziek in hun oren, maar is het zelfs een essentiëel punt van hun programma op "weg naar verlichting". Wie zonder ik is, moet geleid wor-den, want is zijn kompas kwijt om ZELF zijn richting te kiezen, te denken, zijn keu-zes te maken, zijn beslissingen te nemen, ..... Wie gedwee volgt, is gehoorzaam, dus dit is niet toevallig ook het droomscenario van elk totalitair systeem en diktator: slaaf -se en onderworpen burgers die de lijnen volgen die de grote leider heeft uitgetekend en zeker geen weerstand of tegenstand zullen bieden.
Dat er op Facebook en Co zo slecht wordt gekommunikeerd, komt uit dezelfde bron: het gaat in de eerste plaats om beaming, bevestiging, "likes", en niet om dialoog of uitwisselen van gedachten. Zoals elke Facebook-winkel louter is geïteresseerd in de verkoop van zijn artikelen, is elke Facebook-groep erop gericht op het aanwerven van leden en het verspreiden van zijn "thema". De vergaande polarisatie die zich zowel op het Internet als in de politiek en de maatschappij manifesteert, is het gevolg van deze mentaliteit: als je vóór iets bent, dan "behoor" je tot die groep, en als er niet dezelfde mening op nahoudt, dan ben je tégen die groep. Dit pro OF contra iets zijn, laat extreme standpunten innemen, zonder plaats te laten voor tussenliggende nuances of mogelijke raakvlakken en compromissen. Dat is in zekere zin de terreur van het belief, waarbij andersdenkenden aan de schandpaal worden genageld of in heuse inquisitiestijl worden vervolgd en uitgescholden. Ik heb al in eerdere artikels deze problematiek behandeld, zoals in Het verschil tussen een visie en een inzicht, zodat ik het er hier en nu niet meer verder hoef uit te werken.
Een ander gevolg van deze instelling is, dat gezag niet meer berust op levenserva-ring en meesterschap, maar op rang en status binnen de groep. Als je aan een amateur/leerling/beginner/hobbyist een vraag stelt, dan zal je een simplisties ant-woord krijgen, wat heel wat anders is dan een eenvoudig antwoord. Als je aan een academicus/expert/specialist/deskundige diezelfde vraag stelt, zal je een complex antwoord krijgen: best indrukwekkend wat betreft details en kennis, maar als puz-zelstukken waarvan het plan ontbreekt, of zonder een wezenlijke kern in de samen-hang. Als je aan een meester diezelfde vraag stelt, dan zal je een kernachtig, eenvou-dig antwoord krijgen, dat uitblinkt door zijn coherentie en synthese: het "staat" als een huis, of als een paal boven water. Essentieëel, volledig, samenvattend, condens, krachtig.
Deze verschillen berusten op de eerste plaats niet zozeer op een graad van kennis of "inwijding" -ook al speelt dat natuurlijk wel mee- maar wel op de mate van verin-nerlijking of belichaming: een meester is één met zijn discipline, IS het. Zijn "ik" -Zon- en zijn onderwerp/ambacht/gebied -Maan- vallen samen. Een leerling in op-leiding is in essentie een volger van een voorbeeld, een discipel: Maan. Een expert is een geleerde, iemand die zichzelf bekwaamd heeft tot de graad van excellentie: Zon. Een meester is de individuele expressie of vertegenwoordiger -Zon- van het feno-meen of discipline -de Maan-.
Net zo zullen personen bij wie individueel ik en sociaal ik samenvallen, niet anders reageren wanneer ze in persoonlijk kontakt of in groepskontakt staan: ze blijven o-veral en steeds zichzelf, ze dragen geen sociaal gezicht/masker. Men spreekt dan horoskopies over Nieuwe Maan-mensen: de Maan geeft GEEN weerspiegeling van de Zon, dus zo iemand heeft niet de behoefte om zich "beter" te laten uitschijnen dan hij is. Hij heeft geen nood aan bevestiging, want hij weet wie hij is en wat "hij waard is"; hij voelt niet die drang om zich "te gaan bewijzen". Dit geeft een rust die hij uit-straalt; het tegenovergestelde van Volle Maan die alles in beweging en in aktiviteit brengt.
De Nieuwe Maan fase kan men ook bereiken als ontwikkelingsfase van zijn psy-che: een meester is doorgaans een ouder persoon omdat hij de hele cyclus heeft doorlopen en doorleefd; maar dat is geen must. Een genie is iemand die met zo'n overdosis talent in een bepaalde discipline wordt geboren, dat hij reeds op jonge leef-tijd het meesterschap kan bereiken; zoals Van Gogh in de schilderkunst. Voor veruit de meeste mensen wordt meesterschap pas bereikt na het jarenlang uitoefenen van hun ambacht/kunst/dienst/job/.... En op het gebied van het bewustzijn is meester-schap niet meer en niet minder dan wijsheid. Volgers en aanhangers zijn discipels die zich vastklampen aan de doctrine/leer; een guru is een sprituele leraar of een specialist die zich bekwaamd heeft in de "dingen der geest", op dezelfde manier zoals een psycholoog dat heeft gedaan. Maar vergeet aub de term "verlichting", want dat veronderstelt een super-nova-schittering. Wijze meesters zijn bescheiden, geven hun boodschap af, en laten anderen hun eigen ontwikkeling maken.
