Art 19
RUBRIEK: Astrologie    Geplaatst op 25 oktober 2023
De Hogere en Lagere Funkties

De 4 Elementen staan voor de 4 Elementaire (en fundamentele) Funkties van de mens (en bij uitbreiding: van elk levend wezen). Lucht staat voor het denken, de mentale aktiviteit; Water staat voor de gevoelens, de emotionele aktiviteit; Vuur staat voor de wil en de wilsdaden; en Aarde tenslotte staat voor de behoeften en alle werkzaamheden om die te vervullen.

Deze 4 Funkties opereren weliswaar zelfstandig, maar staan dan ook weer niet totaal los van elkaar: op tal van manieren interageren ze met elkaar, beïnvloeden ze elkaar, werken ze op elkaar in. Aarde bijvoorbeeld kan zowel het Vuur voeden als brandstof, als het doven door het te verstikken. Ook psychies/figuurlijk: een geestdrift of ambi-tie kan gedoofd worden door praktiese bezwaren en no-go's (kun je daarvan leven?). Water blust doorgaans het Vuur, maar gedoseerd kan het energie vrijmaken. Niet alleen letterlijk/materieëel in stoommachines, maar ook psychies/figuurlijk: met aanmoedigingen kan men iemand warm maken voor iets, aansporen. Lucht daaren-tegen zal het Vuur doen aanwakkeren; ook psychies: wanneer men in iets of iemand geïnteresseerd is, dan loopt men ervoor warm. Maar trop is teveel: men blaast een kaarsvlam uit met een luchtstoot.

Wat minder bekend is, is het feit dat deze Funkties ook een DUBBEL aspekt kennen. Gevoelens kunnen net zo goed op zichzelf slaan, als betrekking hebben op anderen. Er is een uitdrukkend en een ontvangend aspekt, in overeenkomst met de yin-yang-dynamiek en met de dubbele werking van de chakra's of energiecentra: één naar binnen gericht, en één naar buiten gericht. Bij mentale aktiviteit bijvoorbeeld, zijn de "innerlijke" dialogen, het nadenken over gedachten bij zichzelf; terwijl wan-neer deze gedachten naar buiten worden uitgedrukt, men gesprekken gaat voeren. Emoties hebben doorgaans iets spons-achtigs: het opslorpen van wat er in de omge-ving gebeurt en als respons erop; maar als empathie en medeleven "zendt" men (po-sitieve) emoties naar anderen uit. Vuur is erop gericht zijn stempel en invloed op de omgeving te drukken; maar heeft applaus en medewerking nodig om dat te kunnen. En door te luisteren naar wat anderen zeggen, of te lezen wat anderen schrijven, kan men mentaal veel bijleren.

En wat bijna niet bekend is, is het feit dat iedere funktie een LAGERE en een HOGE-RE fuktie of dimensie heeft. Er is niet alleen een denken, maar ook een lager en een hoger denken. Net zoals er lagere en hogere gevoelens bestaan. Zoals er lagere en e-delere motieven bestaan. En dat een gebaar, daad of aktiviteit zowel laag bij de grond kan zijn louter ingegeven door eigenbelang, of een edele en oprechte poging om zijn medemens te helpen. Dit onderscheid berust niet a priori op een moreel kriterium: het is geen moraliteitslabel. Al houdt het wel deze konsekwentie in, om de eenvoudi-ge reden dat de lagere funkties door primaire krachten worden aangedreven, ter-wijl de hogere funkties bezield worden door onze meer "beschaafde" en "ontwikkel-de" drijfkrachten.

In het algemeen kan men stellen: hoe "primitiever" of primairder een bepaalde funk-tie is, hoe dwingender haar karakter zal zijn, en hoe groter de kans op automatiese of autonome werking zal zijn. In het kollektief bewustzijn gaan die terug naar de da-geraad van het menselijk bestaan, wanneer de homo sapiens evolueerde uit de apen-familie, maar nog al diens instinkten nodig had voor zijn survival. Men spreekt in die kontext soms over ons "reptielenbrein" -in verband met de fight- or flight-reflex- , maar men kan eigenlijk beter spreken over ons monkey-brain. De mens IS en blijft tenslotte ook nog een dier. Het ontkennen van dit aspekt, leidt automaties (!) tot het verwerpen van de lagere funkties die daaronder vallen. We zijn geen "gesublimeerde apen", maar ook geen speciale diersoort die zou ontsnappen aan de voorgeschiedenis van zijn herkomst. Een beetje nederigheid zou de mens dus goed doen: hij is een diersoort, dus niets dierlijks is hem vreemd.

Hierbij dient de mens niet "naar omhoog getrokken worden" tot de status van (geval-len) engel, maar dienen de dieren naar omhoog getrokken te worden: zij zijn perfekt in staat tot al deze uitingen van intelligentie, medeleven, sociaal gedrag, kommuni-katie, het maken van werktuigen, kultuur, ......waartoe de mens in staat is. Na eeu-wen zijn medebewoners op Aarde naar beneden te hebben getrokken om zichzelf su-perieur te kunnen maken, mag de mens wel van zijn verhoog stappen. Hij is er trou-wens al lang zelf van gevallen door al die wandaden die hij ondertussen heeft ge-pleegd en al de "beestigheden" waartoe hij in staat is.

Dit moest even gezegd; terug naar de kern van ons verhaal nu. Elke funktie kent een instinktievere, primitievere, lagere versie; en een gekultiveerdere, beschaafdere, ho-gere versie. Ik heb het verschil volledig uitgewerkt voor wat betreft het DENKEN, om de eenvoudige reden dat het enerzijds zogenaamd de (teoretiese) hoofd(!)aktivi-teit is van de Westerse kultuur (je pense donc je suis) en de basis van de wetenschap (het rationele denken), maar anderzijds -begrijpelijkerwijze(!)- tegelijk een grote struikelblok is voor deze Westerse mens. Hoeveel Westerlingen liggen er immers niet overhoop met hun denken? Hoeveel mensen zijn niet in staat om hun denken stil te leggen, en hebben te lijden aan slapeloosheid? Hoevelen blijven niet dezelfde vicieu -ze cirkels in hun kop maken, zonder een doorbraak in hun denken te kunnen be-werkstelligen? Dit verklaart het grote succes van allerhande meditatie-technieken om het denken stil te leggen: het denken wordt als een spelbreker en een sta-in-de-weg van bewustwording voorgesteld. Maar dit verklaart NIET waarom de Westerse filosofie er maar niet in slaagt een coherent en duidelijk begrip van dit denken voor te stellen: óf men komt met allerhande abstrakte en louter teoretiese modellen met ingewikkeld jargon voor de dag die alleen voor koppijn kunnen zorgen; óf men stopt waar men eigenlijk zou moeten beginnen door het denken te delegeren naar de neu-rologie en het brein-onderzoek. Het brein is echter niet minder, maar ook zeker niet meer dan het MIDDEL om te denken, het organies weefsel dat in oude, esoteriese traditie de zetel van het denken werd genoemd. Maar het zijn niet de hersenen die denken; dat doet de MENS, de denkeR. Of nog beter: denken heeft weliswaar een stoffelijke komponent met de neuronen-aktiviteit in de hersenen -zoals alles wat de mens doet een stoffelijke weerslag in zijn lichaam heeft- en kan dus in de hersenen "geregistreerd" worden. Maar: denken IS een bewustzijnsakt van het bewustzijn IN het levende lichaam. Dit is een fundamenteel onderscheid!!

Keer op keer ervaar ik de exorbitante kontradiktie bij intellektuelen die aan de ene kant poneren dat men op het denken moet terugvallen om tot geldige uitspraken en kennis over de wereld te komen, maar aan de andere kant zo ontieglijk slecht dat denken gebruiken: ze gebruiken doorgaans ALLEEN hun rationele helft (zie hier) en hun lagere helft omdat die het meest verweven (schijnen te) zijn met de materie. Men zal evenwel NOOIT een inzicht in het denken zelf kunnen verwerven, zolang men dit puur materieëel model niet verlaat, en de essentie van het bewustzijn weigert te introduceren als fundamentele motor van de levende werkelijkheid. Zo-niet, verminkt men steeds de realiteit om haar te doen korresponderen met het ma-terieëel model dat men ervan in zijn kop heeft.

Men kan op bovenstaande foto zien, hoe twee stromen die samenvloeien, zich deson-danks niet onmiddellijk vermengen, zoals men misschien zou kunnen denken. Ze blijven als het ware trouw aan hun eigenheid -zowel aan hun specifieke samenstel-ling als aan hun initiële beweging- en stromen verder NAAST elkaar met alleen een uitwisseling aan hun kontaktzone. Om terug te keren tot het begin van dit artikel: de 4 Elementen doen iets analoogs. Gedachten en gevoelens bijvoorbeeld volgen hun eigen aard en stroom, maar maken een uitwisseling aan hun kontakt-oppervlak. Vandaar dat men kan spreken over een emotionele intelligentie, die zich onder andere kenmerkt niet alleen door een acceptatie van en een in balans zitten met zijn emoties, maar ook in een inzicht hebben in zijn emoties en erover kunnen praten met een betrokkene. Of omgekeerd, van het zich kunnen verplaatsen (invoelen) in iemands gedachten, zonder al direkt tegenargumentatie beginnen te ontwikkelen vanuit zijn eigen gedachten.

Men zegt nogal vaak en al te gemakkelijk dat woorden tekort schieten om uit te druk -ken wat men (op een bepaald moment) voelt, maar men moet zich realiseren dat Water geen eigen vorm, geur, reuk, ..... heeft. De uitdrukkingsmiddelen van het Wa-ter als dusdanig zijn derhalve uitermate beperkt. Strikt gezien heeft men alleen "het uitstralen van een positief gevoel" om op emotionele wijze iets of iemand te laten voe -len dat men het/hem mag. Of gewoon het zwijgzaam naast hem zitten om met hem mee te leven. Van zodra men iets zegt (al is het maar "hello" of "welkom") dan ge-bruikt men woorden - dat is Lucht-. Van zodra men zijn lichaamstaal gebruikt ( zoals een gezichtsuitdrukking, een hand, een aanraking), dan gebruikt men een "vorm" -Aarde-. En van zodra men een persoon aandacht geeft, een geschenk geeft of kom-plimenteert, dan gebruikt men een "uitstraling" en "aanvuring" - dus Vuur-.

Men kan de 4 Elementen dus beschouwen als kommunikerende vaten die als trech-ters in elkaar overlopen en zich aan hun overloopkontakt met elkaar vermengen (zie figuur hieronder). Lucht doet nadenken over zaken en maakt hen bespreekbaar; hij maakt verdraagzaam en tolerant voor verschillen. Zijn schaduwzijde is van dingen kapot te anayseren/beredeneren, en van dingen dood te praten. Water maakt gevoe-liger en houdt rekening met de gevoeligheden en kwetsbaarheden van anderen; zij maakt vriendelijk en welwillend. Haar schaduwzijde is zich te laten meeslepen en zich te laten beïnvloeden/bespelen door anderen. Vuur maakt weerbaar en strijd-baar; het leert opkomen voor wie men is en voor wat men wilt. Zijn schaduwzijde is zijn agressie die in afbrekend en destruktief geweld kan omslaan. En Aarde tenslotte maakt solied en konkreet: ze leert dat men moet werken en arbeiden om iets te reali-seren. Haar schaduwkant is haar obsessie om alles tot zijn materiële komponent (geld, bezit, status,.....) te reduceren.

Wat die verschillende Elementen met zich meebrengen is niet alleen hun specifieke "kleur" vanuit hun specifieke geaardheid -en dit in verschillende gradaties bij ver-schillende personen-, maar ook de ontwikkeling van het niveau ervan, afhanke-lijk van hun bewustzijnsontwikkeling. Dat is iets wat men met name NIET in iemands geboortehoroskoop kan "lezen". Een Lucht-type bijvoorbeeld zal steeds in veel geïnteresserd zijn, veel lezen, en veel nadenken; maar dat nadenken kan alle gradaties vertonen van verward en fragmentaries denken, over eenpuntig en doctri-nair denken, tot en met verhelderend en verdiepend denken. Idem dito met Water-types, die kunnen overlopen van alle soorten emoties: van positieve en altruïstiese gevoelens die hen verheffen, tot uiterst negatieve en egocentriese zoals jaloezie, haat, wraak, ..... Aarde-types kunnen zowel solied en betrouwbaar zijn als de klei waaruit bakstenen worden gebakken; als konservatief en verstard als versteende fossielen in de grond.

HOE hoog OF laag een bepaalde funktie of een bepaalde Elementaire energie door een bepaalde persoon zal gehanteerd worden, hangt derhalve niet af van zijn persoonlijke (voor)geschiedenis of van zijn ervaringen die hij heeft meegemaakt, maar in de eerste plaats van hoe DIEP hij erin geslaagd is om er met zijn bewustzijn in te peilen. Hier ligt -wat ik tot vervelens moet herhalen- het verschil tussen ken-nis/weten en bewustzijn. Wie veel weet is daarvoor nog geen wijs mens. En men kan blijven informatie verzamelen, zonder tot een inzicht in zijn bestudeerde materie te komen. De spirituele dimensie die in het leven vervat zit, bestaat niet zozeer als het streven naar "verlichting" zoals door de meeste religies wordt voorgesteld, dan wel uit het beleefde niveau van de werkelijkheid.

Het spritueel aspekt zit in de hogere dimensie van elk van de 4 Elementaire funkties. Het gaat hem hierbij niet zozeer om het kontroleren van de lagere funktie, dan wel in eerste instantie om het verfijnen of veredelen ervan tot zijn hogere funktie. Te-meer omdat kontrole niet echt werkt: hoe lager een funktie is, hoe meer die immers werkt vanuit het onderbewustzijn. Het enige wat echt werkt is dus is van zich BETER bewust te worden van de werking en de waarde van zijn denken, zijn voelen, zijn motieven en zijn behoeften. Vermits die steeds werkzaam zijn, is het te verkiezen die in hun beste en hoogste versie te laten funktioneren. Uiteindelijk is dit ook het doel van het bestaan: NIET allerhande ideëen, emoties, ervaringen en bezittingen verzamelen, maar als mens een groeiproces meemaken waardoor deze funkties zich in en door het dagelijkse leven ontwikkelen van primair en rudimentair, tot complex en genuanceerd.

Een belangrijk aspekt van dit alles is de samenhang dat als een overzicht, een in-zicht of een rode draad doorheen de funkties loopt. Of het nu het denken, het voelen, het willen, of het gedrag betreft, worden ze in hun lage versie gekenmerkt door hun fragmentaries en onvolledig karakter: ze omhelzen en beschrijven slechts een deel van het verhaal. Dit verklaart allicht voor een deel ook hun nooit-ophoudende-aktivi-teit: ze blijven bezig met het verzamelen van "data", waardoor ze geen begin en geen einde kennen. Mentaal blijft men maar bezig met info en gedachten te ontwikkelen (de draaimolen); gevoelsmatig blijft men maar doorgaan in het herkauwen van emo-ties (de roetsjbaan); in zijn gedrag blijft men maar dezelfde gewoontes herhalen (de vaste patronen); en in zijn motivatie blijft men maar identieke motivatie (de beliefs) argumenteren.

Misschien ook daarom dat ze zo wit-zwart en fanatiek naar de buitenwereld worden geponeerd: onderbewust wéét men dat ze ongenuanceerd en mank zijn, dus stelt men die met zoveel nadruk om dat precies te verbergen, en ze niet te hoeven aan te passen. Het zich zeurderig verongelijkt voelen, het zich allergies in zijn belief bij het minste aangevallen voelen, het zich hardnekkig blijven vasthangen aan bepaalde ge-dachtegangen of gewoontes, hebben allen dit gemeen: men is bang om iets te veran-deren, en klampt zich daarom vast aan het "oude", ook al weet men, voelt men, ziet men in, .... dat het mank, inkorrekt, arbitrair, ongenuanceerd,..... is. Angst is een heel primaire emotie, en vertoont al de eigenschappen ervan: ze is imperatief dwingend, overrompelend, onbespreekbaar, eisend. Angst geeft geen respijt, gunt geen vrijheid of bedenktijd, vraagt onmiddellijke gehoorzaamheid: nu! Als overlevingsstrategie bij akuut gevaar of situaties van leven en dood is angst relevant; maar als levenswijze is dit in 95% van de tijd kompleet irrelevant, en zelfs ronduit nefast. Tenzij men in oor-logstijd of in een natuurramp zit, of verzeild geraakt in een levensbedreigende situa-tie, is de primaire energie van angst als "programma" derhalve ongewenst en onprak -ties. Het hoger en edeler model van koöperatie en hulpverlening is een zoveel hu-manere en efficiëntere funktie om rampspoeden het hoofd te bieden.

Dit artikel is reeds lang genoeg, dus ik beëindig het met 2 diagrammen. Eén met de kenmerken van lagere en hogere funkties die men kan gebruiken om een funktie te onderzoeken. Vergeet hierbij niet uit het oog dat het gemakkelijker is negatieve konnotaties te plakken op lagere funkties. En een tweede met een aantal funkties per Element. Misschien zou JIJ deze niet op dezelfde lijn zetten, of andere verkiezen. Geen probleem. Een aangename reis toegewenst doorheen deze wereld van de taal en van het bewustzijn.