Art 20 (1)
Het prakties en doorleefde Taoïsme (2-1)
RUBRIEK: Natuur-Tuin Geplaatst op 8 mei 2024
Ik kwam reeds als twintigjarige in kontakt met de principes van Yin-Yang. In mijn jeugd waren er immers veel makrobiotiese eethuisjes en heel wat winkels waar men toen makrobiotiese voedingswaren kon kopen. In Sint-Martens-Latem was er trouwens een logistiek (want zetel van de Lima-"fabriek") en filosofies centrum, kort-weg "de kommune van Latem" genoemd dat eigendom was van de kunstenaarsfami-lie Gevaert. Het zuurdesembrood, de musli, de tamari , de tahin, de gomasio en de volle rijst waren in die tijd heuse aanraders. De Gevaerts waren midden de 20ste eeuw in kontakt gekomen met de Japanner George Oshawa en werden adepten en verspreiders van diens voedingsleer. Oshawa had een studie gemaakt van oude ge-schriften van de yin-yang-school, en daaruit een gezonde voedingsleer gepuurd waar -mee hij zichzelf had kunnen genezen. De rest is geschiedenis, want zowel de eet-huisjes als de makrobiotiek zelf zijn de dag van vandaag zo goed als verdwenen. Met heimwee denk ik terug aan de gouden jaren waarin ik zuurdesembrood meenam als ik bij vrienden op bezoek ging, makrobiotiese maaltijden bereidde voor mijn familie en lief, of bezoeker was bij de kommune alwaar ik de kaart voor wereldburgerschap had gekregen (zie foto hierboven).
Van Taoïsme als dusdanig was toen nog geen sprake, omdat yin-yang wonderwel paste in het zoeken naar een gezondere en alternatieve voeding en leefwijze, en die Oosterse origine had waarnaar de kinderen van de sixties op zoek waren. Go East! Veel van mijn leeftijdsgenoten trokken voor kortere of langere trips naar het Oosten, in de hoop zich daar te kunnen laven aan de spirituele wijsheid of in ieder geval ongestoord hun joints te kunnen roken. Voor de hipies had de Westerse kapilaistiese maatschappij afgedaan, en ze waren op zoek naar nieuwe en alternatieve manieren om samen te leven en van het land te leven. Sommigen gingen letterlijk en figuurlijk "de boer op" en wilden op een natuurlijke en biologiese manier van het land leven; meestal betrof dit een boerderij in Frankrijk. Anderen gingen meditatie beoefenen en trokken daarvoor de ashrams van guru's binnen, zoals die van de bekende Bhagwan Shree Rasjneesh in Poona of die van Maharisha Mahesh Yogi, vader van de Transcen -dente Meditatie (en die vermaard werd dank zij de Beatles), en werden sannyasins.
Je had ook enkelingen die het dichter bij huis zochten, zoals ik: ik vond een oud boer -derijtje om te huren in Assenede en begon daar groenten, fruit en kruiden te kweken volgens de biologies-dynamiese methode: voor het zaaien en alle andere bewer-kingen op het land, rekening houden met de Maanstand: niet alleen met de Maan-fazen maar ook met de stand van de Maan in het Teken van de Dierenriem. Ik intro-duceerde mezelf in de astrologie, en de principes van yin-yang zorgden voor een ver-dieping en verduidelijking bij die Maan-invloeden.
Ik had ondertussen mijn ook mijn wijlen vrouw ontmoet die aan de universiteit van mijn geboortestad Chinees kwam studeren. Dat paste wonderwel in dat verhaal, en ik geprivilegeerd van gedurende decennia in een bad van Oosterse kultuur te kunnen leven naargelang mijn vrouw haar loopbaan van student naar docent afrondde, en mijn eigen, persoonlijke "vertaler" beschikbaar te hebben zonder zelf Chinees te ken-nen of te moeten leren. Ik kreeg van haar ook mijn Chinese naam Te Yi (=leven met waarheid in het hart), met stempel en al. Gedurende twee jaar volgde ik lessen in Aikido: Ai=harmionie + Ki=energie + Do=weg geeft tesamen "de weg van harmonie in de levensenergie"
Omdat ik vooral geïnteresserd was in de Chinese filosofie en yin-yang, rondde ik mijn eigen intellektuele reis af, met het geven van een kursus over yin-yang. De klemtoon lag hierbij vooral op de grote toepasbaarheid van de yin-yang-dynamiek Ik illustreerde dat door de pricipes uit te werken voor wat betrof de bloeddruk, de ademhaling, de bewegingsleren, hyper- en hypo-funktie (teveel en te weinig), ziektes, het sympaties en parasympaties zenuwstelsel, het zuur-base-evenwicht, positieve en negatieve ionen, man-vrouw, kat-hond, egoïsme-altruïsme, introvertie-extrovertie, meer- en minderwaardigheidscomplex, de kleuren, de relatieproblematieken, ..... Als slot liet ik de kursisten zelf een test of een vragenlijst opstellen om te kunnen uitma-ken in hoever iemand een yinne of yange natuur had, en inviteerde ik 10 buren om de test te laten afnemen. Dat was een heel levendige en pragmatiese kursus waarbij het voor heel wat personen ook duidelijk werd hoe prakties toepasbaar deze princi-pes wel waren.
Strikt gezien was dit voor mij voldoende; daarnaast gebruikte ik de I Tjing met 3 Chinese munten om mij te oefenen in de betekenis van de Trigrammen en als "divinatie-techniek" om te kijken of ze antwoorden konden geven op bepaalde pro-blemen of vragen waarmee ik zat. Ik had niet per se de behoefte om mij verder in het Taoïsme te verdiepen, omdat wat mij betrof ik reeds voldoende "materie" had om op te kunnen terugvallen en te gebruiken in mijn spirituele zoektochten. Ik had immers de Westerse Astrologie en Elementen waarmee ik aan de slag kon.
Toen ik naar een uitzending van de Boedhistiese Omroep de zondagnamiddag op Ne-derland 2 keek, werd daar een intervieuw met een oude bekende van mij uitgezon-den. Ik had sinds hij met zijn gezin uitgeweken was naar Frankrijk om er een Cham-bres d'hôtes uit te baten zo'n 15 jaar geleden, niet meer gezien. Ik had pas mijn arti-kel af over de nood aan "natuurlijke" denksystemen zoals het sjamanisme, en dit sloot er wonderwel aan aan. Jan De Meyer, sinoloog, formuleerde erin hoe het Tao-isme een bijdrage kon leveren voor de grote klimatogiese uitdagingen waarmee de mensheid nu wordt gekonfronteerd. Meer zelfs: hij merkte terecht op dat het Tao-isme dat in het verleden al had gedaan: door 180 voorschriften van Lao of Laozi om respect voor levende wezens en landschappen op te brengen. Zo werden bergen met bossen errond sacrale plaatsen waar rituelen werden gehouden om de band tussen mens, natuur en kosmos te bestendigen. Niet toevallig liggen de huidige reservaten van de reuzenpanda in de bergen van Qionglai en Jiajin in de provincie Sichuan; dat waren zulke sacrale plaatsen.
Sommige Taoïstiese principes lijken bedrieglijk eenvoudig, en Wu wei staat daarin voorop. Letterlijk vertaald, betekent het niet-doen; maar dit is niet gelijk aan nietS-doen, en het is zeker geen vrijgeleide voor passiviteit: gewoon het water onder de brug laten lopen, en vanuit zijn zetel lekker zitten luieren. Het betekent: niet-storend ingrijpen, niet geforceerd of kunstmatig handelen: meegaan mét de Levensstroom of Tao. Go with the flow, zich niét verzetten tegen de natuurlijke gang van za-ken. Het is precies daardoor dat DIT handelen een moeiteloos handelen wordt: men wordt als het ware gedragen door de Tao, zoals een surfer gedragen wordt door de kracht van een golf.
Het houdt in: weten en aanvoelen WANNEER er moet ingegrepen worden, en wan-neer er NIET moet ingegrepen worden. Wat het laatste betreft: het is juist door NIET in te grijpen in de spontane, natuurlijke processen, dat zij ongehinderd kunnen plaats vinden. Bijvoorbeeld in de tuin- en landbouw: verzet men zich tegen de ecolo-giese natuurprocessen door de groei van planten en bomen tegen te gaan (het gras permanent afrijden en struiken en bomen voortdurend snoeien), door bepaalde ON-gewenste soorten buiten te werken (de ONkruiden en de ONgedierten), door tussen te komen met allerhande bewerkingen (sproeien en spuiten met herbicides en insec-ticides), en door de beschikbare ruimte alleen met monokulturen te bezetten en di-versiteit uit te schakelen, dan werkt men TEGEN het ecologies evenwicht in, met een hoop arbeid en inspanningen tot gevolg. LAAT men daarentegen de Natuur gewoon haar zelfregulerend werk verrichten, dan gebeurt alles schijnbaar als vanzelf; door diversiteit en afwisseling worden vijanden en belagers van "schadelijke" soorten aangetrokken die anders vrij spel kregen. Plantengemeenschappen werken samen waardoor "goede buren" vitaler worden en beter bestand zijn tegen mogelijke aanval-len of aanvraat.
De biologie/dynamiese landbouw en permakultuur, en het voedselbos, illustreren duidelijk de meerwaarde van de Natuur IN te schakelen ipv UIT (proberen te) scha-kelen. Men krijgt het bondgenoodschap van de ecologiese krachten die aan de ba-sis liggen van hoe alles in de Natuur op elkaar inspeelt en elkaar in evenwicht houdt. Verstoort men echter dit natuurlijk evenwicht, dan ontstaan er allerlei kwa-len. Het bedrielijke aan zowel de Natuur als de Tao is, dat ze schijnbaar vanzelf ver-lopen, maar die vinden NIET "automaties" (blind) plaats: er zit wel degelijk een (na-tuurlijke) orde en struktuur achter. En het is precies wanneer men die verstoort, dat de disharmonie zich zal manifesteren als een gevolg. Zoals in het lichaam: wan-neer een persoon die balans niet naleeft, krijgt hij ziekte-symptomen. Zoals in een relatie: als men dat evenwicht niet nakomt, krijgt men relatieproblemen.
Het vertrekt van en resulteert in een verschil in houding tov de Natuur: een misken-ning en wantrouwen waarbij de natuur als "vijandig" wordt beschouwd, resp. een kennis en vertrouwen waarbij men de natuur beschouwt als iets waar men deel van uitmaakt. Beschouwt men de Natuur als een vijand die moet bevochten en be-dwongen worden, dan oordeelt men tegelijk dat men als "overwinnaar" of "bezetter" wat men ermee kan en "mag" doen "wat men wil"(sic): uitbuiten, leeg roven, plunde-ren, platleggen. Beschouwt men de Natuur als de omgeving waarin men zelf moet leven, dan beseft men dat men haar als een rentmeester met zorg en respekt moet behandelen: men is ervan afhankelijk, en moet ervan leven. In feite zou men al die multimiljonnairs en grootkapitalisten die van de Aarde één grote vuilnisbelt en woes -tenij hebben gemaakt, moeten verplichten te gaan wonen temidden van de vervui-lende en verpestende industrie die ze hebben gekreëerd. Maar neen hé, waar denk je dat de superrijken hun luxueuze villa's optrekken? In de laatste restantjes ongerepte natuur, terwijl de armen niet anders kunnen dan proberen te overleven in die smeri-ge en helse wereld die ze niet kunnen ontvluchten.
Er is zoals men dit terecht opmerkt geen "Planeet B": er is geen plan B tenzij te stop-pen met deze "nestbevuiling" en deze leegroving van onze "Moeder", wat inhoudt dat we een ANDERE relatie moeten beginnen te onderhouden met de Natuur.
En ik had die reflekties maar pas gemaakt, of gelijktijdig werd mijn aandacht op Fa-cebook -of all places want ik ben daar niet zo aktief op- gevestigd op een Forum over Taoïsme. "Toeval bestaat niet", gaat er dan doorheen het neuronennetwerk, maar wel synchroniteit. Mij onderdompelen in een bad van Taoïsme kon alleen wat voor heropfrissing en verdere verdieping van mijn inzichten erover zorgen, dacht ik.
Het eerste wat mij opviel, was dat hoe weinig allert mensen zijn van de "plaats" waar ze zich bevinden. Ze zijn het dusdanig gewoon van steeds en overal op het Internet te surfen voor van alles en nog wat, dat ze zich kompleet niet bewust zijn dat ze zich in een virtuele realiteit "bewegen". Op het hele Internet, met al die duizenden web-sites en "snelwegen" met filmpjes en browsers, waarvan Facebook slechts een deel van is. Een "sociaal netwerk" dat helemaal niet zo "sociaal" is als het zich voordoet, want waarvan 10% van de accounts fake zijn want toebehoren aan catfish's, scam-mers en mensen die hun identiteit verbergen achter een avatar. Een niet zo sociaal netwerk, dat weliswaar zeer toegankelijk is , maar zijn eigen algoritmes, struktuur, reklames en regels die het zijn gebruikers oplegt. Naast winkels en persoonlijke ac-counts, zijn er ook Forums; over het Taoïsme 3 in totaal.
De hamvraag is daarbij natuurlijk: WAT kan men daar gaan zoeken, en eventueel vinden; en wat gaat men daar kunnen uitrichten? Alvast geen Tai Chi beoefenen, maar informatie over waar en hoe men Tai Chi kan beoefenen bijvoorbeeld. Dat is MENTALE aktiviteit, wat voor een filosofie die verder dan alleen het mentale gaat, dus eigenlijk een moeilijke en dubbelzinnige opdracht is. Ik was geneigd om "dualis-ties" te schrijven, maar dat zou mij niet in dank worden genomen. Maar het komt er wel op neer dat daar allerhande mensen met groot gemak wijsgerige quotes en tek-sten zitten te posten, waarvan men onmogelijk kan nagaan in hoever ze dat ook daadwerkelijk toepassen, wat voor het Taoïsme wel een belangrijke basisregel is. Men kan hun lichaamstaal of gelaatsuitdrukking daarbij niet zien, wat wel het geval (en noodzaak) is bij daten op Skype bijvoorbeeld. Neen, het is kommunikatie van hoofd tot hoofd: geen wonder dus dat men daar lustig schermt met woorden en ge-dachten; het blijven gedachten die in sms-rotvaart van her naar der worden gescho-ten. Erg Taoïsties is dit niet. Ik denk niet dat indien Lao Tzu of Zhuang Zi de dag van vandaag zouden geleefd hebben, zij zich op Facebook zouden gewaagd hebben; hoog-uit filmpjes gepost op YouTube.
De website kondigde als algemeen motto fier aan: "There are no rules". De natte droom van elke Westerling tuk op absolute vrijheid; dat deed mij denken aan het succes van de guru Bhagwan die heel veel volk naar zijn ashram in Poona aantrok toen hij "de vrije liefde" predikte. Na mijn komst en diskussie daarover, werd het "geen regels" omgevormd tot een "without restriction". Komt op hetzelfde neer, maar nog steeds onwaar. Ik heb gemerkt dat -en dit geldt voor ALLE zgn. "gemeenschap-pen" erop- dat Facebook een struktuur uitrolt die geschoeid is op haar eigen noodza-kelijkheden, en eigenlijk ronduit asociaal is wat betreft menselijke relaties. Elke ad-min regeert als een soort feodale koning of sant in eigen land over "zijn" account. Met een knop kan hij posten verwijderen en leden uitsluiten. Men wordt "topcontri-butor" wanneer men veel vrienden binnenbrengt en veel publiceert, ttz lang op Face-book blijft. Ook de taak van een "moderator" wordt beperkt tot op een knop te druk-ken. Wil men de betrokken persoon uitleg verschaffen waarom zijn post geweigerd werd, of hem advies geven wat hij daaraan kan veranderen, dat gaat niet. Overleg met andere moderators is alleen ingebouwd als "Community chats" die -hoe raad u het- via Messenger van Facebook moeten gebeuren. Ach ach.
Anderzijds moet ook vastgesteld worden dat heel wat mensen graag hebben dat er geen regels zijn, omdat ze dan ongeremd en onbeperkt hun zin zouden kunnen door-drijven. Dat is deels het probleem van zich op een virtuele realiteit te bevinden, waar mensen blijkbaar nog minder inhibities hebben om zich "niet slecht te gedragen". In het echte leven riskeert men een pak slaag als men iemand de huid volscheldt. Op Fa cebook daarentegen, denkt men dat men alles mag en men zich straffeloos "kompleet kan laten gaan" en volledig zijn gal kan en mag uitspuwen. Er zijn dus wel degelijk regels nodig, maar niet die van Facebook want die regelen niets en bevorderen zelfs dit soort gedrag vanuit hun asociale struktuur. Ik heb bovendien de sixties meege-maakt met zijn zogenaamde vrije of anti-autoritaire opvoeding, waar er geen ouder-lijk gezag werd uitgeoefend. Men is daarmee gestopt toen bleek dat zulke kinderen opgroeiden tot echte ettertjes die altijd en overal hun eigen zin wilden doen, in plaats van uitgebalanceerd gedrag TUSSEN yin en yang te vertonen.
Maar goed, wat de gewoonte is van op Facebook om met quotes of mémé's kwistig rond te zwaaien, gebeurt op zulke Facebook-accounts doorgaans met uitspraken uit de Tao Te Tjing, geschriften die werden toegekend aan Lao Tzu of op basis van zijn uitspraken later werden opgetekend. In totaal 81 korte teksten, korresponderend met de 81 Tetragrammen tussen yin en yang. In feite gaat de Tao te Tjing niet lou-ter over de mystieke en filosofiese grondslagen van wat zich tot de leer van het Tao-isme zou ontwikkelen, maar ook over macht; algemene en politieke macht als ad-vies aan de overheden over hoe goed te besturen; en individuele en persoonlijke macht over hoe goed om te gaan met het Leven. Het dateert van 2500 jaar geleden. De I Tjing is dan weer een klassieke tekst uit het Oude China(Han-dynastie) en wordt gebruikt als een orakel- en wijsheidsboek: in 64 Hexagrammen tussen yin en yang beschrijft het alle mogelijke situaties waarmee men af te rekenen kan krij-gen. Daarom wordt het ook het Boek der Veranderingen genoemd. Men kan het raadplegen door 6 maal met 3 munten te gooien, waarbij voor sterke of volle yin of yang, en zwakke of bewegende yin of yang verschillende kommentaren worden ge-geven.
