Art 17
RUBRIEK: Astrologie    Geplaatst op 18 februari 2023
De Soorten Intelligentie

Regelmatig verschijnen er in weekbladen of op Facebook en Co, artikels over de ver-schillende soorten intelligentie. Vaak onder de vorm van een quiz, om zijn nieuws-gierigheid te prikkelen (en op het Internet om je email-gegevens te krijgen bij je obli-gate inlogging). Telkens met veel tamtam aangekondigd, alsof iemand denkt dat hij voor het eerst het warm water heeft "uitgevonden"; en telkens met mooie diagram-men maar zonder vermelding van WAAR men plots "het licht heeft gezien". In rea-liteit teren al deze "nieuwe" indelingen op de eeuwenoude wijsheid van vóór de ont-wikkeling van het rationeel-wetenschappelijk denken. Het is dus oude wijn in nieuwe vaten gegoten, of oude kennis die in een nieuw kleedje van moderne popularisering wordt gestoken.

Neem nu bijvoorbeeld de bestseller van de Zweedse "gedragsexpert" Thomas Erik-son Omringd door Idioten - want als er soorten intelligentie bestaan, bestaan er uiteraard ook soorten domheid bij gebrek aan deze specifieke intelligentie- : daar wordt onderscheid gemaakt tussen 4 types die dan nog eens netjes worden gestoken in de 4 primaire kleuren rood, geel, groen en blauw. Erikson is hiervoor in bruikleen gegaan bij het DISC-model, dat het menselijk gedrag indeelt volgens Dominantie, In-vloed, Stabiliteit en Conformisme, dat op zijn beurt door de Amerikaanse gedrags-psycholoog William Moulton Marston in zijn boek "Emotions of Normal People" werd uiteengezet met een even mooie diagram en in dezelfde 4 kleuren.

Men zou misschien in eerste instantie kunnen denken aan de 4 Elementen, ware het niet dat Conformisme enn Stabiliteit typiese Aarde-principes zijn, en Dominantie en Invvloed typiese Vuur-inhouden. Dat komt ervan van het gedrag van mensen alleen als een reactie te beschouwen op prikkels van de buitenwereld, in plaats van als een wezenlijke motivatie-kracht vanuit het psyche van het individu. Jung zou zich omkeren in zijn graf bij zulke "mechanisering" van de psyche. Maar goed, als men de diagram dan onder oog neemt, valt de indeling Introvert-Extrovert op. En dan kunnen we daaruit konkluderen dat het DISC-model op zijn beurt te leen is gegaan bij het 400 jaar oude Chinese Yin-Yang-model (zie figuur hieronder). Noteer, of beter nuanceer hierbij dat iedereen introvert of extrovert kan zijn op verschillende bestaansvlakken (=Elementaire vlakken): iemand kan bvb open zijn in zijn emoties, maar gesloten staan in zijn gedachten; en iemand kan heel mededeelzaam zijn in wat hij doet, maar zwijgzaam zijn over wat hij eigenlijk nastreeft.

Kortom, het Yin-Yang-model is veel rijker en dynamieser dan de twee besproken mo-dellen die ervan zijn afgeleid om ze meer "korreponderend" te maken met de gang-bare (= meer mechanistiese en rationele) criteria en noden van het "moderne" Wes-terse denken. Ze leggen alvast de ambities en bedoelingen bloot van hun bedenkers.

VOLGENS DE 4 ELEMENTEN

Maar goed, het is duidelijk dat alleen het IQ onvoldoende is om iemands wezenlijke intelligentie te "meten": het IQ checkt alleen het rationeel-logies verstand. Maar zo-als ik steeds beklemtoon in diskussies met rabiate aanhangers van het rationeel-we-tenschappelijk denken: de wereld en dus ook de menselijke psyche zijn niet op ratio-nele wijze opgebouwd. Men moge dan een hoog IQ hebben, het komt frekwent voor dat men dan op andere vlakken een komplete domoor is: als bijvoorbeeld de emo-tionele intelligentie onvoldoende ontwikkeld is om emotionele signalen op te van-gen, en te kunnen duiden. De hondenfluisteraar Milan Cesar benadrukt keer op keer dat wat belangrijk is om een hond leiding en rust te geven, zijn eigen instelling of houding is. Honden zijn geen intellektuelen die luisteren naar wat men tegen hen zegt, maar lezen iemands lichaamstaal af. Als men gespannen en angstig is, voelt (ruikt, ziet, hoort, ....) een hond dat, en zal DAAROP reageren. En iemands tempe-rament bepaalt zijn energie-niveau en waarop hij zich zal focussen.

Het is geweten dat autisten bijvoorbeeld alle moeite van de wereld hebben om ge-laats-uitdrukkingen te lezen, en impliciete emotionele signalen op te vangen. Maar tegelijk kan hun intelligentie als het ware gebundeld zijn op één enkel domein: het zijn idiots savants die een brein hebben als een calculator of computer, of een foto-grafies geheugen hebben van iets wat ze slechts één keer hebben gezien. Maar voor we verder gaan, moeten we toch eerst reflekteren over wat intelligentie of verstand eigenlijk is. Of beter: wat men daaronder doorgaans verstaat (en dat is wel degelijk een woordspeling!). Data verzamelen, verwerken en opslaan in het geheugen, is weliswaar een onderdeel van het leren en het reproduceren, maar is op zich niet de essentie van intelligentie; want een computer doet dat beter, maar is daarvoor nog niet "intelligent". De quiz "de slimste mens ter wereld" is daarom op zich een verkeer -de benaming: het weten van allerhande wetenswaardigheden, is geen "slimheid". Intelligentie is in de eerste plaats het kunnen toepassen van kennis voor nieuwe situaties en problemen: het vermogen om zijn kennis aan te passen aan wat de leefwereld vraagt. Het heeft dus in wezen meer te maken met het waarnemen en registreren (in zijn bewustzijn) van wat leeft.

Aldus is emotionele intelligentie (Water) het vermogen om al die emoties, ver-anderingen van sfeer, stemmingen en gevoelens waar te nemen. Doorgaans om-schrijft men dat als "gevoeligheid", maar vermits het hierbij gaat om aandacht geven en het belangrijk genoeg vinden OM er zijn aandacht aan te geven essentiëel zijn om te WILLEN waarnemen, is dit "oog hebbben voor" een bewustzijnsakt. Niemand is emotioneel kompleet "dom", maar wanneer hij daaraan geen aandacht wil schenken, heeft hij dat vermogen onvoldoende ontwikkeld. En verder moet men ervoor oplet-tend zijn objektief te blijven, ttz de realteit niet proberen te vertekenen door sub-jektief zijn emoties te projecteren op anderen. Mijn en dijn zijn verschillende stand-punten, hoezeer men ook zou smachten naar samenhorigheid en eenstemmigheid.

Net zo is lichaamsintelligentie (Aarde) het vermogen om al wat er zich in zijn lichaam afspeelt, te registreren; niet alleen wat betreft zijn algemene konditie en wat hij nodig heeft (eten, dorst, slaap,...), maar ook wat betreft de (gezonde of ongezon-de) toestand van zijn organen, spieren, ledematen, funkties, ..... De aandacht gaat naar al wat zijn zintuigen (gehoor, zicht, smaak, tast,....) hem vertellen over zijn om-geving. Het is de pragmatiese intelligentie over wat men met zijn lichaam kan, de handigheid en behendigheid om die akties of bewegingen uit te voeren die noodzake-lijk zijn. Circusartiesten en ambachtslui hebben een grote lichaamsintelligentie.

De mentale intelligentie (Lucht) is de best gekende; in die mate dat ze voor al-gemene intelligentie doorgaat. Het vermogen om observaties in gedachten om te zetten die als mappen over de wereld in zijn brein kunnen opgeslagen worden, en in woorden van een taal om te zetten waarmee kan gepraat en medegedeeld worden aan anderen. Noteer hierbij: we ZIJN onze gedachten en gesprekken niet, maar we produceren ze. Dus niet "Ik denk DUS ik ben", maar wel: "Ik denk ZOALS ik ben". En verder moet men blijvend onderzoeken en checken in hoeverre zijn mentale mappen of kaarten over de wereld korresponderen met de realiteit, en in hoeverre men zonder belief is omdat men anders geneigd is deze realiteit te "herschrijven" of te vertekenen naar zijn belief-kader toe.

De Vuur-intelligentie is de slechtst gekende, althans toch in onze kultuur. Het is het besef van de eigen individualiteit -het vermaledijde ego- en de positie ervan in de wereld en tov anderen. Hoe verhou ik mij tot de wereld en de maatschappij? Een beetje in de trant van de Paul Jambers reportages: Wie zijn zij? Wat drijft hen? Wat zoeken zij? Wat men wil is immers een exponent van wat hem bezielt: als deel voor geheel is elke doelstelling als wilsbeschikking, immers een afdruk van de drijfkrachten van de psyche. De struktuur van de genetika is de DNA; de struktuur van het lichaam zijn de cellen; de struktuur van ons gedrag zijn de daden; de struk-tuur van ons gevoelsleven zijn de emoties; de struktuur van ons gedachteleven zijn de gedachten. En de struktuur van ons wilsleven, zijn onze motieven. Dit alles ver-houdt zich volgens de wet der analogie: in elk bestaansvlak in een andere vorm, maar als dezelfde, analoge afdruk van één en dezelfde identiteit en individualiteit. De manie van de New Age om het ego derhalve af te schaffen in onzin: men moet het ego verheffen tot het niveau van universele afdruk. Dat is wezenlijke "verlichting".

Belangrijk is dit alles dus in het Groter LevensVerhaal te plaatsen: intelligentie of het vermogen om op te merken, zegt op zich niets over de manier hoe men met die intelligentie omspringt: men kan ze gebruiken, niét gebruiken, en zelfs misbruiken. Want het "ik" of bewustzijn is de bestuurder die zich van deze voertuigen of vermo-gens bedient. Een goede relatie met zijn lichaam onderhouden bijvoorbeeld, houdt in dat men tijdens zijn leven leert luisteren naar wat dat lichaam hem vertelt, dat men leert rekening houden met de symptomen en limieten van dat lichaam, dat men begrijpt hoe het funktioneert, wat het kan en niet (meer) kan op een bepaalde leeftijd, en dat men weet wat zijn specifiek lichaam nodig heeft om gezond te blijven en te healen. Maar men kan dat lichaam ook misbruiken door het als een slaaf te be-handelen die zich tot uitputtens toe moet afsloven. Of men kan het als een soort tem-pel ipv zijn huis te beschouwen door het te verheerlijken en alle energie en aandacht te geven. Daarvoor DIENT deze intelligentie dus NIET. In deze inkarnatie is ons li-chaam het voertuig dat ons moet toelaten al deze dingen te doen die ons bewustzijn nodig acht, niet meer, maar ook niet minder.

Hetzelfde geldt voor onze gevoelens en gedachten. Zijn we overgeleverd aan de wil-lekeur van onze emoties, die ons telkens daar brengen waar we niet willen zijn? Zijn we de slaaf van de veranderlijkheid van onze beliefs, die ons verplichten meningen aan te kleven waarmee we ons niet kunnen identificeren met de rest van ons wezen? Als ik of bewustzijn, zijn we de beheerders of rentmeesters van al deze "domeinen" op de 4 Bestaansvlakken (=Elementen) van het bestaan. We zijn noch verplicht de omstandigheden van de buitenwereld domweg te ondergaan, noch de slaaf van de beginvermogens waarmee we onze innerlijke reis zijn begonnen. We moeten leren gaan, zwemmen, rijden of navigeren met het voertuig dat we hebben, en de obstakels in de buitenwereld te vermijden door hen tijdig op te merken. Daarvoor dienen deze intelligenties, niet voor meer, maar ook niet voor minder.

VOLGENS DE 12 TEKENS

Maar men kan MEER soorten intelligenties onderscheiden. Een fotograaf bezit bij-voorbeeld een beeldintelligentie. Een musicus een muziekintelligentie. Een potten -bakker, een glazenblazer en een beeldhouwer een vormintelligentie. Een schilder een kleurenintelligentie. Een kledingmaker, een meubelmaker en een binnenhuis-architect een materiaal-intelligentie. En ga zo maar door. Men kan dus eigenlijk zoveel verschillende soorten intelligentie onderscheiden, naargelang men de realiteit in stukken "snijdt": in 2 (yin-yang); in 4 (de 4 Elementen); in 8 (zie voorbeeld hier-boven); in 12 (de 12 Tekens van de Dierenriem).

Het vermogen om werktuigen (en wapens) te maken, is een intelligentie die slechts een aantal soorten hebben (de mens, de aap-achtigen, en sommige vogelsoorten), en hoort bij de handigheid van Ram. Het vermogen om de natuurprocessen te begrij -pen, aan akker-en tuinbouw te doen, planten te telen en dieren te kweken, zo nood-zakelijk voor de boerenstiel, hoort bij Stier. Het rationeel-logies denken, noodza-kelijk om causale verbanden, en oorzaak en gevolg te ontwaren in een steeds bewe-gende werkelijkheid, is de Tweelingen-intelligentie. Kreeft bezit de emotionele intel-ligentie om zich te verbinden met een plaats, een familie, een gezin, een groep, .... Leeuw bezit het vermogen om patronen te herkennen, als de afdruk van een wezen-lijke identiteit. Maagd doet hetzelfde met détails: het analyties verstand om ver-schillen te onderscheiden en een parcours/route uit te stippelen of te volgen. Voor Weegschaal is verhouding essentiëel: de balans of het vergelijk vinden (gulden sne-de, breedte-hoogte, wiskundige vergelijking, ....). In muziek speelt deze harmonie ook een belangrijke rol, maar auditieve intelligentie houdt een soort detective-werk in eigen aan Schorpioen om een pakkende melodie te destilleren uit al mogelijk la-waai en geruis. De Boogschutter-intelligentie is die van de focus: alle aandacht bun-delen op één ding of thema, en daarvoor all-in durven te gaan. De Steenbok-intelli-gentie is minder spectaculair: geduldige observatie en studie als monnikenwerk om alle aspekten vast te leggen. Denken vanuit het beeld, de visuele intelligentie om weer te geven in cartoons, animatie-films, maar ook in geschriften, romans of for-mules, is de Waterman-intelligentie. Vissen bezitten het vermogen om mensen te doen dromen: met hun intuïtieve intelligentie slagen zij erin feilloos empaties op anderen in te spelen, zowel ten goede als ten slechte.

Laat ons hier eindigen. En wel om twee redenen. De eerste is: dit artikel is al lang ge-noeg. De tweede is, omdat ik dit artikel heb geschreven voor de rubriek "Astrologie". Dus: om te illustreren dat deze Astrologie veel wijsheid bevat, die toelaat heel wat zaken te verduidelijken. Astrologie wordt doorgaans gereduceerd tot horoskopie en tot een bepaald jargon dat (men meent dat) daarbij hoort. Maar in mijn rubrieken heb ik geïllustreerd welk een prachtig hulpmiddel de Astrologie kan zijn om duide-lijkheid te schenken in om het even welk thema: of het nu om ziektes gaat, over bo-men of kruiden, over psychologie, of over om het even welk onderwerp.

Als afsluitende bemerking tenslotte nog dit: men moet ook het verbruik van een be-paalde intelligentie leren hanteren. Dit is wat betreft de gebruikte kwantiteit of het debiet. Men kan er immers te weinig of teveel van verbruiken. Te weinig uit luiheid of vrekkigheid; teveel uit een vorm van obsessie of maniakale (cfr the nerd en de au-tist). De juiste balans -de juiste tonal- vinden is dus essentiëel om een bepaalde soort intelligentie te doseren en te mixen met (een paar) andere. Niemand scoort hoog op ALLE, dus een verstandig (!) omspringen berust op een goed gebruik te ma-ken van diegene die men heeft, en die te laten aanvullen met de inbreng van perso-nen die er andere hebben.