Art 38
De noodzaak van goed te denken en te kommunikeren (deel 2)
RUBRIEK: Bewustzijn Geplaatst op 24 januari 2025
Een paar maanden later: ik heb mijn studie van het Taoïsme afgerond, en bevind mij nu in een heel ander decor op Facebook, maar vind daar identiek dezelfde pro-blematiek terug. Ik beweeg mij binnen de talrijke Mannencirkels -wat "nieuw" is , want tot voor kort waren vooral Vrouwengroepen legio (cfr Wicca-cirkels)- , uitge-breid met danscirkels, trainingscirkels, meditatie-kringen, initiatiecirkels, zangcir-kels, yoga-kringen, ritueel-cirkels, allerhande New-Age-kringen tot en met Zoom-cirkels. Werkelijk ALLES schijnt tegenwoordig in wat men de spirituele sektor noemt, op die manier te moeten verlopen, want ook workshops over awareness moeten blijkbaar in grote sociale groep worden "gemonitord". Tot zelfs het spreken en het aangaan van harmoniese relaties zélf.
Zoals daar zijn bijboorbeeld, de Authentic Relating Training (ART); het Circling (!), "een meditatie-in-relatie"; de geweldloze kommunikatie of Nonviolent-Communica-tion (NVC); en de Art of holding Space. Ze berusten allemaal op dezelfde principes: een "veilige ruimte" kreëeren, een (empatiese) verbinding leggen en een "authen-tiek leiderschap" of souvereniteit realiseren. Een programma dat behoorlijk ambi-tieus klinkt, want aan de ene kant pretendeert konflikten te kunnen verkomen, en aan de andere kant adviseert te luisteren naar zijn eigen intuïtie en kwetsbaarheid. Zoals elke TEORIE klinken die behoorlijk mooi, en zoals dat ook het geval is bij din-gen die té mooi zijn om waar te zijn, rammelen ze langs alle kanten wanneer ze in de levensPRAKTIJK moeten toegepast worden. Als een "authentiek persoon" zogezegd iemand is, die zich NIET laat "beïnvloeden" door anderen, doet wat hij wil, reageert en keuzes maakt op de manier die bij hem past, hoe kan zo iemand dan de valkuil van "authentiek leiderschap" vermijden: niet eigengereid worden, en het kontakt met zijn omgeving verliezen? Mission impossible! Of hoe het "konflikt" dat men wou ver-mijden, in galop terug komt. Het lijkt mij ook geen goed idee om zich bij het eerste kontakt of gesprek met iemand direkt en a priori empathies te gaan opstellen: niet alleen kan dit erg "melig" of "plakkerig" overkomen, maar bovendien is dit voorbe-houden voor mensen die men kent en waarmee men AL een relatie heeft mee opge-bouwd. Dat heeft dus meer weg van de formule Blind Getrouwd: men past iets toe wat is voorbehouden voor een volgende fase. Het gaat er precies om, van zich super-sociaal op te stellen, uit schrik van anders "a-sociaal" te worden bevonden.
Een neutrale, objektieve, open en tolerante instelling lijkt mij bij een eerste kontakt of gesprek een veel adekwatere en verstandige benadering. Wie les of kursus heeft gegeven, weet dat het niet met iedereen even goed en even snel kan klikken; en op een werkvloer kan men niet met iedereen even goed overeenkomen. Dan is het eer-der aangewezen om de kunst van het NIET in nauwe verbinding te komen toe te pas-sen, want dat zou alleen geforceerd en uiteindelijk contraproduktief zijn. Omdat niet ALLE gesprekken en relaties van "intieme" en persoonlijke aard zijn, hoeft niet in ELK gesprek een emotionele "verbinding" gerealiseerd te worden. Dat is niet nodig, en dat is niet wenselijk: we hebben relaties van allerlei soorten aard, duur en wezen.
Trouwens: zijn grenzen bewaken, zijn positie in stand houden en zélf zowel het kader als de manier van dialogeren en met elkaar om te gaan bepalen en stevig in handen houden is in essentie een erg dirigistiese en gesloten aanpak om het gesprek "in goe-de banen te willen houden", nl de richting die men het WIL doen uitgaan. Kortom, wat in teorie mooi leek, is het in realiteit veel minder. Want als één partij de touwtjes in handen wil blijven houden en ervoor probeert te zorgen dat de uitkomst van het gesprek in het verlengde blijft van wat hij zoekt en wil, dan is er geen sprake van ech-te kommunikatie, maar éénrichtingsverkeer: de ander heeft de illuzie als een vol-waardige gesprekspartner te participeren, maar wordt in een bepaalde richting ge-manoeuvreerd. Op het moment dat hij het model dat hij moet ondergaan, in vraag zou stellen, wordt dat ervaren dat hij "de veilige ruimte" in gevaar zou brengen, als een gebrek aan empathie, als een verstoring van de "verbinding", .... Dat is zeker het geval bij The Art of Holding Space, het model ontwikkeld door Heather Plett. En dat impliceert het Non-violent Communication, het model ontwikkeld door Marschal Rosenberg. Vol "goede bedoelingen", maar erg ONrealisties en in essentie intellek-tualisties, omdat het de REALITEITEN niet onderkent dat behoeften strijdig kunnen zijn (sla maar zelf op na), dat er socio-economiese realiteiten bestaan die als belan-gen worden uitgespeeld, en dat mensen kunnen LIEGEN. Het toppunt vindt ik wel dat het wordt gedefiniëeerd als "het tegendeel van communicatie als strategie", ter-wijl het hele indirecte gedoe van onderhandelingen en "voorstellen" formuleren zelf een strategie kan zijn om nooit "to the point" te kunnen/moeten komen. Over wat gaat het hem dan eigenlijk?, vraag ik me af, als men niet eens vrij en openhartig zijn gedacht kan zeggen uit schrik de ander te "kwetsen", in verlegenheid te brengen, of zelfs te "beledigen"? Noch een ander mag wijzen op een zich herhalende problema-tiek uit schrik "niet verbindend te zijn"? Very woke, maar ook very bulshit.
Laat ons nu daarom aub tot de essentie komen: in al die "modellen" spreekt men al-leen over behoeften en gevoelens, alsof het DENKEN totaal onbelangrijk zou zijn. Rare jongens die Romeinen! Het gezegde Iedere vogel zingt zoals hij gebekt is, ver-duidelijkt dit fundamenteel en primair verband: iedere mens spreekt zoals hij denkt. Het heeft er veel van weg, dat men zich precies NIET afvraagt: tot WAT dient dat denken dan eigenlijk? Uit wat bestaat bestaat dat denken dan eigenlijk? Dat zijn geen retoriese vragen, maar cruciale vragen die het WAAROM van kommunikatie en van het ontstaan van taal moeten verduidelijken. Dieren kommunikeren met geba-ren-lichaamstaal (Aarde), stemmingen-emoties (Water) en energie-manifestatie (Vuur); hun eigenlijke "taal" (Lucht) bestaat rudimentair uit allerlei soorten geluiden waarmee ze elkaar signalen geven. Het signaal "Alarm: gevaar!" is daarbij één van de fundamenteelste. Het kunnen onderscheid maken in dit signaal in "alarm: pan-ter" en "alarm: arend" geeft verdere informatie over de aard van dat gevaar. Door dingen te benoemen met een eigen geluid, en later met een "woord", kan men in-formatie aan elkaar doorgeven. Aldus konden onze voorouders uit de préhistorie naarmate de taal zich verder ontwikkelde gaandeweg gedétailleerd informeren over welke belangrijke situaties zich voordeden, en waarop ze dan konden anticipe-ren en zich organiseren.
Over kommunikatie (Deel 1) Opgenomen bij de Nieuwe Maan van Tweelingen 2014
Over kommunikatie (Deel 2) Opgenomen bij de Nieuwe Maan van Tweelingen 2014
Noteer dus dit belangrijk gegeven: denken heeft het vehikel van taal nodig om te kunnen funktioneren; men kan niet "zonder woorden" denken, net zomin als men kan leven zonder lichaam. En noteer dit tweede belangrijk gegeven: een taal dient om dingen uit de realiteit te benoemen. In het "luchtledige" kan men dus niet den-ken, omdat taal refereert naar objekten, fenomenen, levende wezens en gebeurtenis-sen in de reële wereld die in dat luchtledige niet bestaan. De succesformule van de homo sapiens heeft hij dus te danken aan die tweespalt taal-denken, waardoor hij niet alleen informatie in zijn hersenen kon opslaan, maar ook aan zijn medemensen kon doorgeven. Het eerste heeft te maken met het vermogen een kaart van de realiteit in zijn kop te maken: het denken stelt hem in staat om een soort ma-quette of weerslag van de realiteit als reproduktie te maken.
Het probleem met kaarten evenwel -vraag dat maar aan cartografen- is dat ze voort-durend moeten bijgesteld worden. Omdat de realiteit aan een voortdurende veran-dering onderhevig is. Dit houdt dus in dat men MET zijn denken zijn gedachten voortdurend moet bijstellen. Men krijgt immers -heel zeker de dag van van-daag- NIEUWE informatie binnen, die me moet kunnen duiden, ttz doen inpassen in zijn maquette. Zijn denken moet zijn leven volgen, omdat het er de weerslag of de mentale chroniek van is. Gebeurt dat niét, en stopt men deze aanpassing op een bepaald punt of leeftijd, dan blijft men mentaal dáár stilstaan, en gebruikt men een verouderde en gedateerde kaart. Een fundamentele eigenschap van het denken -en van taal trouwens- is dus dat het moet BLIJVEN evolueren, om levend te blij-ven, en OMDAT het (een) levend (proces) IS.
Een belangrijke konsekwentie is dat men zijn EIGEN kaart moet maken, omdat het denken betrekking heeft op ZIJN leven. Iemands ANDERS kaart inkijken kan een verrijking geven, maar domweg OVERNEMEN kan niet: die zijn de weerslag van de gedachten van een ander en hebben betrekking op ZIJN leven/ervaring/tijd/ge-beurtenissen/..... ZELF DENKEN is natuurlijk een moeilijker proces dan gewoon een kant-en-klaar model over te nemen. De vernoemde authenticiteit speelt zich in DEZE kontext af: de moed en de inspanning opbrengen om zijn EIGEN "kaart" op te stellen uit zijn beleefde ervaringen en leringen; met zijn EIGEN visies , waarden en overtuigingen, die samen het belief of levensfilosofie vormen. Gewoon de aan-hanger of volger worden van een -isme of zo'n kant en klaar "belief", gebeurt steeds op basis van geloven. Het is een oude Vissen-reflex die niet meer past in de huidige Aquarius-geest: geloof is geen surrogaat of oplossing voor het zelf en autonoom denken.
Men zou derhalve niet meer -op school en in het leven- de focus moeten leggen op WAT men moet denken, maar HOE men moet denken om GOED en KORREKT te denken.
Om KORREKT te kunnen denken moet de denkeR aan een aantal specifieke voor-waarden VOLDOEN, en daarnaast een aantal zaken VERMIJDEN. Beiden staan als een soort kommunicerende vaten (kommunikatie!) met elkaar in verbinding. Niet direkt tot een persoonlijke aanval overgaan ttz de man tacklen ipv "de bal te spelen", houdt in dat men objektief moet blijven, en zich niet moet laten leiden door per-soonlijke voor-en afkeuren, maar dat men moet argumenteren. Men moet daarbij niet alleen gefixeerd zijn op expressie (yang) ttz spreken en aandacht vragen, maar moet ook kunnen opnemen (yin) ttz luisteren en aandacht geven. Men moet een an-der ook niet behandelen, op een manier waarop men zélf niet wil behandeld worden.
Zich niet direkt defensief opstellen en zich "doof" maken voor wat de ander zinvol zegt, betekent dat men open-minded moet blijven, en sportief genoeg om te er-kennen wanneer de ander "een punt maakt". Het houdt in dat men bereid moet zijn om nieuwe zaken bij te leren. Niet zijn belief of gedachtengoed willen onderzoe-ken of in vraag durven stellen, betekent dat men er zich fanatiek aan vastklampt, en alles steeds tot dat kader wil terugbrengen. Steeds dezelfde narratief afspelen, houdt in dat men zijn bewustzijsproces doet stoppen op een bepaald punt of ant-woord op de vraag. Men weet het zogezegd "AL", en is niet bereid het verder te on-derzoeken.
Ik blijf even bij dit laatste staan, omdat het iets is wat vooral op Facebook schering en inslag is. Krishnamurti heeft er herhaaldelijk voor verwittigt dat men de benoe-ming of de definitie van iets niet mag verwarren met zijn realiteit: het "ding" zélf. In de Tao Te Tjing verwittigt het zo vaak geciteerde maar zo slecht begrepen hoofdstuk 1 ervoor: het Tao dat men kan benoemen is niet het echte Tao. Waarmee bedoeld wordt: daarmee is de kous niet af; als men het die naam geeft, dient dat om erover te kunnen nadenken, het te kunnen begrijpen en erover te kunnen dialogeren. De naam zelf is eigenlijk niet zo belangrijk; het gaat hem om de realiteit ervan. Een realiteit die nooit "af" is, want enorm rijk en diep is. Men mag derhalve een belief niet als een gps-systeem hanteren dat men maar blindelings hoeft te volgen naar zijn op voor-hand geprogrammeerde "bestemming", maar ZELF zijn route uitstippelen. Als men derhalve in verbinding blijft met zijn eigen innerlijke waarheid, hoeft het denk-proces niet ingewikkeld of langdradig te zijn.
Hetzelfde geldt voor het spreken: het kost niet veel woorden om de waarheid te ver-tellen (maar wel veel moed en ruggegraat). Dus oprecht spreken is niet zo moeilijk en moet niet onderworpen worden aan allerhande technieken: men zegt gewoon wat men ECHT denkt: wat in hem leeft. En echt kommunikeren kent geen geheimen: het volstaat van het open en eerlijk te kunnen hebben over het WAAROM je denkt wat je denkt. Het komt er dus op aan van EERST goed na te denken, alvorens iets te zeggen. En het komt er dus op aan van EERST goed te hebben nagedacht en in dia-loog te zijn gegaan MET JEZELF, alvorens die met ANDEREN aan te gaan. And last but not least: er geen hidden agenda op nahouden die zonder te worden geuit het he-le gesprek onbewust of bewust manipuleert in zijn doel en richting. Er bestaan im-mers net zo goed retoriese truken als er denktruken bestaan: strategiese handighe-den die de oprechtheid in de weg staan.
Kulturen die een schriftelijke traditie hebben, vertonen de neiging om het ge-schreven woord hoger aan te schrijven (!). Dat gedachten kunnen worden VAST GELEGD in steen of op andere materie, schenkt hen in hun ogen (!) een blijvendere en diepere betekenis. Denk maar aan de hiërogliefen in Egyptiese en Maya graven en tempels. Wat de tijd kan weerstaan schijnt iets "goddelijks" en "eeuwige waarheid" te bevatten; denk aan de 10 Geboden van Mozes, de Bijbel, de Koran, de Tao Te Tjing, ..... Denk ook aan alle Verdragen, Verklaringen en Wetten die plechtig werden en worden neergeschreven of gedrukt, en even plechtig worden ondertekend. Voor bu-reaukraten en ambtenaren is het dokument het enige geldige "bewijs", en voor za-kenlui is het kontrakt de enig geldende transaktie. Docenten verlangen van hun leerlingen dat ze zich steunen op documentatie en boeken. Guru's verlangen van de discipels dat ze zich de doctrines van de leer eigen maken. En zo kunnen we nog een tijdje doorgaan, maar vaak "vergeet" men hierbij iets essentiëels uit het oog (!): ALLE geschriften en boeken zijn uiteidelijk SLECHTS de weerslag van gedachten die eens (in de tijd) werden bedacht en neergeschreven.
Het hoger inschatten en waarde toekennen van het geschreven of gedrukte woord, heeft als voordeel dat het gemakkelijker kan opgeslagen en verspreid worden: denk maar aan wat het effekt is geweest van de boekdrukkunst in het Westen. Of wat het impakt is van het Internet. Maar heeft ook dit enorm en katastrofaal nadeel: het laat toe want men denkt en wat men zegt te scheiden. Want wat men denkt ligt dan zogezegd vast in "het schrift", en wat men zegt of kan zeggen .... kan daar in lich-te of in sterke mate van afwijken. Het verschil tussen teorie en praktijk. Het: luister naar mijn woorden, maar kijk niet naar mijn daden. Dit laat wat de Native A-merican het spreken met een gespleten tong noemen. Voor volkeren en kultu-ren met een orale traditie, is het gesproken of "gegeven" woord bindend. Daar bestaat die schizofrene ruimte tussen "teoretiese regel" en "konkreet gedrag" NIET. Daar wordt het anders zeggen dan wat in hem leeft, als een totaal gebrek aan eer en oprechtheid beschouwd.
Diezelfde schizofrenie ontstaat ook wanneer men eenzijdig gaat denken. Dat ge-beurt bij het rationeel denken, dat de object-subject-splitsing maakt, en de wereld alleen onderzoekt vanuit het standpunt van de "objectieve waarnemer" die NIET participeert aan de realiteit. Dat gebeurt bij het materialisties denken, dat de materie als het alfa en de omega van de werkelijkheid neemt, en de spirituele dimensie ont-kent. Dat gebeurt -tot allicht de verbijstering van velen- bij het non-dualisties den-ken, omdat het vanuit zijn ideaal de realiteit van konfliktren en keuzes ontkent. En dat vindt iedere keer plaats wanneer iemand zijn individueel proces wegstopt omdat het niet konform is aan wat de maatschappij, zijn omgeving, zijn familie of zelfs zijn partner van hem verlangt.
EENHEID of coherentie in zowel zijn denken als zijn kommunikatie, kan men dus alleen verkrijgen wanneer men in staat is ALLE deelaspekten van een realiteit te aan-vaarden en te integreren. Wanneer men in staat is een onderwerp, fenomeen of vraag -stuk vanuit verschillende invalshoeken te benaderen. Een visie of "opvatting" is niet "juist" of "fout"; het is niet wit-zwart. Men moet kunnen genuanceerd denken en dialogeren. Er bestaat zoiets als een procentuele geldigheid: een bepaalde uit-spraak kan (slechts) voor 30% juist zijn; wat ook inhoudt dat hij dan voor 70% ON-geldig is. Hoe meer men in staat is HET VOLLEDIGE VERHAAL te omhelzen, hoe dichter men bij de essentie van een bepaalde realiteit komt: de realiteit zoals die is in haar volle omvang. Wie in staat is vanuit zijn bewustzijn daarmee voeling te hebben, denkt en spreekt als een wijs man / wijze vrouw.
Dia-logeren houdt een gesprek met TWEE in: in die tweespraak helpt men elkaar om dichter bij dat volledige verhaal of realiteit van iets te komen. Elk heeft immers een stukje inzicht, een pak informatie, een invalshoek die de ander ontbeert, zodat men door uitwisseling elkaar verrijkt. Mensen kunnen aldus elkaars bewustzijs-proces stimuleren, of proberen verhinderen door van het gesprek een twistgesprek te maken. Dat het denken met de tijd zo'n kwalijke reputatie heeft gekregen, komt niet alleen door de talrijke vergissingen en leugens die e menselijke geschiedenis rijk is, maar ook doordat men teveel verloren liep in het labyrint van meningen. Het denken is een bewustzijnsakt. Het spreken is een bewustzijnsakt. Leer, en heb geen schrik om vanuit je bewustzijn te denken en te spreken. Niet teoreties en alge-meen, maar konkreet en specifiek, van toepassing op het leven in het hier en nu. Niet louter subjektief en persoonlijk vanuit zijn opinie, maar objektief en universeel. Dus vooral: blijf in verbinding met de realiteit; dat is de "leerschool" van het leven.
Dialogeren is dus veel meer dan louter zijn mening of opvatting ventileren -zoals het de gewoonte is op de a-sociale netwerken-: dat is zijn ei of zijn drol leggen. Goed en diep denken houdt respekt betonen voor de realiteit in; goed en aandachtig luiste-ren, houdt respekt betonen voor de ander in; en goed en waarachtig kommunikeren houdt respekt in voor de dynamiek en de interaktie van een gesprek. Men moet geen gesprek aangaan OM een verbinding te kreëeren, want de dialoog IS de verbinding. Wat daaruit dan voorkomt kan men NIET van tevoren orchestreren, noch in zijn vorm reglementeren (zus en zo): dat kan bij een eenmalige ontmoeting blijven, of het kan het begin zijn van een vriendschap, een relatie, een samenwerking, ...... Men kommunikeert niet om een band te installeren, maar om iets te mede te DELEN: in-formatie, inzicht, een gevoel, een ervaring, een droom, een verhaal, een mop,..... De bedoeling van kommunikatie is immers NIET om tot een bepaalde groep of club toe te treden, maar WEL van van elkaar iets bij te leren, wijzer te worden, bewuster te worden.
