Art 13
Waarom de Gedachte belangrijk is
RUBRIEK: Maatschappijkritiek    Geplaatst op 26 juli 2012

Ik kon dit artikel ook "De teleurgang van het denken" genoemd hebben; maar ik vond uiteindelijk dat de titel van hierboven hetzelfde verwoordde, maar dan in positieve zin.

Want gedachten blijken in onze maatschappij totaal "bijkomstig" te zijn geworden. Het gaat hem immers niet meer om een goed , origineel idee te hebben, maar om een goed business-plan en voldoende kapitaal te hebben om iets te kunnen realiseren. Weg zijn de zestiger jaren met zijn "De Verbeelding aan de macht". De entertaine-ment is nu aan de macht: het gaat hem er niet meer om iets te zeggen te hebben, maar om iets te kunnen tonen. Het maakt niet uit wat: zang, dans, circus, perfor-mance, stand-up comediant, ....Dat zijn de "jobs" die bij de jeugd hoog op hun lijstje staan van "wat ze later willen doen". Wij dansten vroeger om ons te amuseren, maar tegen-woordig is dit niet meer voldoende: men wil op een podium klimmen en in de schijn-werpers zijn kunnen étaleren. Een andere manier om dit te omschrijven: leve de prestatiemaatschappij.

Wat kan men daarin dus met WOORDEN of IDEEEN aanvangen om de aandacht op zich te vestigen? De zapp-, sms- en surf-kultuur, maakt dat jongeren zich niet lang op één onderwerp of aandachtspunt kunnen concentreren, laat staan kunnen luiste-ren (naar iets anders dan muziek). Men moet echt staan brullen of scanderen om even die aandacht te kunnen trekken: dat suggereert aktie! SPREKEN is al lang ver-armd tot het doorgeven van info of nieuwtjes: met sms geeft men elkaar boodschap-pen; met de gsm blijft men met elkaar in een navelstreng; en met de mail geeft men opdrachten voor werk, school of verkoop door. Maar kommunikeren?

In de politiek weerspiegelt zich dat als het "realisme" om problemen achterna te lo-pen en als de "zakelijkheid" om de "oplossingen" ervoor zo acceptabel mogelijk te verwoorden aan zijn kiezers. De teleurgang van de grote ideologieën houdt in, dat de debatten inhoudelijk nergens meer over gaan, en dat politici meer weg hebben van performers en pr-managers, dan van maatschappelijke denkers.

In de academiese wereld, is het al even erg gesteld: het universiteitsmilieu komt door sponsering meer en meer in de greep van de zakenwereld, wat zich vertaald naar de rendabiliteit van de wetenschappelijke projekten én de wetenschapper. Een ver-strengeling waarvoor wij in onze studententijd nota bene op straat kwamen! Er komt dus ook druk op de professoren en professoren- in-spe om te presteren: scripties, studies, projekten, publikaties, en dan liefst vormelijk; dat is "tastbaar" en dat ver-hindert om inhoudelijk na te denken over het waarom ervan. De universiteit als tempel van het edele denken? Vergeet het. Dat denken zélf trouwens wordt meer en meer geclaimd tot het privédomein van het rationeel-wetenschappelijk denken; zo wordt de filosofie stiefdochterlijk opgesloten in het studielokaal van de wetmatighe-den die deze ratio eist.

Net zomin wordt er nog veel, laat staan goed gedialogeerd. Om tot een goede dia-loog te kunnen komen zijn immers 3 vereisten noodzakelijk. Primo een openheid van geest, om zijn eigen gedachtegoed te verwoorden en om de uitwisseling van ge-dachten te willen aangaan; kortom, de bereidheid om dingen echt bespreekbaar te willen stellen. Secundo, de mentale wil om echt na te denken, a posteriori over zijn eigen gedachten, en a fortiori over die van anderen; kortom, mentaal aktief zijn. En tertio tenslotte, de bereidheid tonen om zijn opvattingen aan te willen passen aan wat zijn denken hem duidelijk maakt: die opvattingen steunen immers op bepaalde ideëen die men zich in de tijd heeft gevormd. Als die achterhaald blijken te zijn, dan vraagt dit de mentale eerlijkheid om zijn opvatting te veranderen naar deze nieuwe inzichten. Zijn denken moet levend blijven: het denken is een kontinu proces! Denken is geen intellektuele prestatie of het stap voor stap volgen van een logika, maar een bewustzijnsakt om de map van de wereld die we IN ons dragen, zo goed mogelijk te doen korresponderen met de werkelijkheid die we BUITEN ons ervaren.

In de praktijk blijken dus bitter weinig mensen echt in dialoog te willen gaan. Er wordt wel enorm veel gepraat, gebabbeld en geleuterd, maar meestal kompleet vrij-blijvend of anekdoties, namelijk over de feitelijkheden van het leven. Dit houdt de ILLUSIE in stand, dat iedereens mening evenwaardig zou zijn, om het (domme) feit dat het iemands mening is! We leven met 7 miljard mensen op deze aardkloot, en die hebben elk hun eigen mening. Klopt, en klopt ook niet! Iedereen heeft het recht op zijn eigen mening, maar daarvoor is die nog niet relevant. Het Net staat vol met uit-latingen, reakties en opinies op blogs en forums van mensen die blijk geven NIET te hebben nagedacht over wat zij zeggen. De vrijheid van meningsuiting, moet dus ge-schraagd zijn door de verantwoordelijkheid na te willen denken over "zijn" me-ning. De WAARDE van wat iemand "beweert", zal dus evenredig zijn met de mate waarin hij dat door-leefd en door-dacht zal hebben.

Primo is daardoor een "gedachte" niet iets persoonlijk-eigen, maar iets , eigen aan ALLE mensen die bvb hetzelfde meemaken of in dezelfde situatie verkeren. Secundo is een gedachte daardoor ook geen persoonlijke"eigendom", maar draagt men als een soort rentmeester of huurder, de mentale verantwoordelijkheid voor DEZE gedachte die men "neemt". In plaats van dus met elkaar in de clinch wil gaan over het verschil in mening, zou men er veel beter aan doen te dialogeren over het motief dat hem bezielt, om DIT gedachtengoed te koesteren. Dialogeren gaat niet over feitelijkheden, maar over het WAAROM.

Daarover dialogeren doet een beter zicht krijgen op iemands eigenheid, en meer ver-draagzaamheid opbrengen voor de verschillen in KEUS die verschillende mensen die voor hetzelfde staan kunnen nemen. Maar om van een echte keuze te kunnen spre-ken (!), moet deze keus dan ook bewust genomen zijn. De meeste mensen hebben de vrijheid niet om vrij-uit (!) over die keuze te praten, omdat ze zichzelf de vrijheid niet hebben gegeven om daarover na te denken. Ze zitten dan vast aan hun mening en vertonen in plaats van openheid, veeleer een geslotenheid om die bespreekbaar te willen stellen. Dat is niet alleen erg jammer, maar ook de bron van heel wat proble-men en ellende. ELKE relatie, van welke vorm, aard of intensiteit ook, valt of staat met de kwaliteit van de dialoog. Als mensen slecht kommunikeren, kunnen ze ook geen goede of harmoniese relaties hebben. Als mensen alleen hun opvatting tégen die van anderen kunnen stellen, in plaats van "met de ander mee te denken", dan krijgen ze sowieso konflikten. Het konflikt-model ontstaat vanuit de onwil tot kommunikatie. En elk konflikt, persoonlijk of maatschappelijk, waar ook ter wereld, kan alleen door kommunikatie ..... beëindigd worden.