Art 13
Over verdriet
RUBRIEK: Bewustzijn    Geplaatst op 13 december 2011

Er is verdriet, en er is existentiëel verdriet. Het eerste heeft te maken met de tegen-slagen en mislukkingen van het leven: dingen die niet doorgaan, die afketsen, die verloren geraken, die geen respons krijgen, die niet worden ontvangen, die niet wor-den begrepen, ..... Het tweede heeft te maken met het verlies van personen en zaken die fundamenteel zijn voor zijn levenswandel en (of) zijn psychies en spiritueel even-wicht: het verlies van iets of iemand die erg dierbaar en belangrijk was in zijn le-ven.

Dat is een verlies, die een mens "kompleet overhoop haalt": men is kompleet "van de kaart", en het verdriet om het verlies kerft als pijn in zijn ziel. Verdrietig zijn, en zeer zeker in groot verdriet zijn, zijn dus voorwaar alles behalve " aangename" ervaringen. Dat hoeft geen betoog; maar dat is ook het probleem niet. Het probleem dat zich stelt, is hetvolgende: wat moet men daarmee aanvangen? wat moet men daarmee "doen"? hoe moet men daarmee omgaan?

Want in onze kultuur die op vermaak en prestatie gericht is, is er eigenlijk geen (ech-te ) plaats meer voor "negatieve" emoties. Het brengt een mens immers niets op; het verlamt zijn energie en het legt zijn leven plat! Iemand die "vastgehaakt" zit in zijn verdriet, sluit zich op in zijn pijn; het spook van de depressie hangt mee over zijn ge-bogen schouders. Akkoord, verdrietig zijn is geen pretje, maar bij sommige ervarin-gen die men moet meemaken in zijn leven, kan men niet anders dan verdriet te heb-ben. Dat is precies een uiting van respekt voor wie of wat men verloren heeft: dit noopt om erbij te blijven stilstaan. Maar precies in onze kultuur wil men zich niet graag onprettig voelen, en niet blijven stil staan bij iets. Leve de dynamiek! Ook al leidt die vaak nergens naar. Het liefst van al zou men zelfs geen verdriet (moeten) voelen: neemt men afscheid van iemand bij de uitvaart, en voor rouwen heeft men eigenlijk "geen tijd". Verdriet is dus iets -net zoals dat het geval is met alle onaange-name dingen- iets waar men zo snel mogelijk "vanaf" wil.

Men wil zich immers niet slecht, maar "goed" voelen! Men wil dat gevoel dus zo snel mogelijk achter laten. In de New-Age-terminologie valt dan nogal eens te onpas het begrip loslaten. Loslaten heeft vooral betrekking op ervaringen, gebeurtenissen, plaatsen, mensen en dingen, die relatief onbelangrijk zijn voor zijn leven. Het is ge-makkelijk een plaats los te laten waar men niet graag en niet lang geweest is; en het is helemaal niet gemakkelijk een plaats "los te laten" waar men graag en lang geleefd heeft. Het is gemakkelijk om mensen los te laten die men maar even ontmoet heeft; en het is helemaal niet gemakkelijk om iemand "los te laten" waarmee men lange tijd het leven heeft gedeeld. De mate waarin men iets of iemand gemakkelijk kan losla-ten, is dus een maatstaf voor de belangrijkheid die ze hadden in zijn leven.

Trouwens, loslaten beschouw ik meer als tijd en ruimte schenken; bijvoorbeeld de kinderen om hun eigen weg te volgen, of de partner om zijn eigen roeping te volgen. Maar dit gebeurt bij hun leven, en niet bij het "afscheid" aan hen. Zelf prefereer ik daarom de term terugschenken of terug geven. Wat we bij ons leven hebben ge-kregen, geven we bij onze dood terug (af) : het leven is meer een soort rentmeester-schap dat we krijgen, dan een "bezit" dat we kunnen claimen en vaak menen te kun-nen claimen. Hetzelfde proces gebeurt bij het rouwproces: in zekere zin moeten we wat we van de dierbare hebben gekregen, "teruggeven". En dat kan alleen door DOOR alles wat men met die persoon heeft meegemaakt te gaan. Men gaat op zoek naar de aard en de grond van zijn hechtingen ermee, ipv die simpelweg "los te la-ten". Men kan dus niet " verwachten" dat het verdriet voor het verlies van een dier-bare gaat stoppen, omdat die "er niet meer is". Noch dat het met de tijd zal "slijten".

De mate waarin men ermee zal blijven mee te maken krijgen, zal dus afhangen van zijn bereidheid om DOOR zijn verdriet te gaan. Sommigen denken dat ze van de pijn zullen gevrijwaard zijn, wanneer ze alle tastbare sporen van die persoon doen ver-dwijnen: de bezittingen vlug in een container droppen, om er niet meer tastbaar aan herinnerd te kunnen worden. Of anderen durven er niet aankomen en laten alles "zoals het was", alsof de tijd plots daar was blijven stilstaan. Nog anderen denken dat door vlug een nieuwe partner te nemen, ze het gemis van die persoon dan niet meer pijnlijk zullen voelen. De mens is vaak een kei, in het proberen ontlopen van dingen die hij spiritueel "moet" volbrengen.

Nog zo'n ander New-Age-gemeengoed: men moet in het nu leven. Dat kan best nut-tig zijn als concentratie-oefening, nl zijn volle aandacht geven aan wat men op dát moment mee bezig is. Plannen maken voor de toekomst kan het "nu" immers in ver-drukking brengen; en herinneringen aan het verleden, kunnen dat "nu" overschadu-wen. Maar anderzijds is wie niets meedraagt uit zijn verleden, een idioot; en is wie geen visie uitdraagt naar de toekomst, een onnozelaar. Dat "nu" is dus geen op zich-zelf staande realiteit, maar bestaat uit opeenvolgende tijdsmomenten. In zekere zin bestaat het zelfs niet eens: als men het "nu" bekijkt, is het al voorbij. En als het "nu" eigenlijk niet bestaat, is het zonder meer dom van dit te willen "vangen". Men kan het nu al evenmin vastleggen, als het verleden of de toekomst: er bestaan eigenlijk alleen momenten die men kan beleven, die verglijden van toekomst naar verleden. Men kan wel proberen het kruispunt ervan, het nu, zo bewust mogelijk te beleven, en te blijven stil staan in het nu, zoals men kan blijven stil staan bij zijn verleden of bij zijn toekomst.

Blijven stil staan bij zijn verdriet, is dus iets kompleet anders, dan blijven stilstaan bij een gebeurtenis uit het verleden die de bron is van zijn verdriet. Men moet zijn hechtingen niet ontkennen als alibi om de pijn ervan niet te moeten voelen, noch moet men opportunisties de ene hechting door een andere vervangen om zich "be-ter" te voelen. Wat ik daarmee bedoel: er is geen shortcut voor pijn: men moet hem voelen. Waarom? Omdat het het teruggeven is van de liefde die men voor die per-soon voelde. Hoe meer men van iemand gehouden heeft, hoe groter zijn verdriet en pijn om zijn verlies zal zijn. Het is de keerzijde ervan. En zoals zijn liefde voor die persoon hem bleef bezielen, moet ook het verdriet voor die persoon hem blijven be-zielen. Daarom moet men dapper door zijn verdriet gaan. In BEIDE gevallen blijft die persoon belangrijk; in BEIDE gevallen dient de ervaring om zich bewust te zijn van wie de persoon is-was, en wat zijn relatie ermee is-was. Positief en negatief; yang en yin; vreugde en verdriet zijn twee gezichten van één en hetzelfde bewustzijnspro-ces. Wees dus verdrietig, en zonder schuldgevoel, maar hanteer je verdriet niet om in een hoek te kruipen: hanteer je verdriet om allert te zijn en juist op zoek te gaan naar nog meer oprechtheid en echtheid.

Voor muziek hierover: klik     hier