Art 24
In het Hier en Nu
RUBRIEK: Bewustzijn    Geplaatst op 23 september 2019

Het is een huidige trend om mensen aan te sporen meer in het Hier en Nu te leven. Want de moderne mens leeft teveel in de toekomst wanneer hij heel de tijd plannen maakt voor wat gaat (moeten) komen. Of hij slaagt er onvoldende in zich te verlossen van wat hij in zijn voorbije leven heeft ervaren, en blijft eraan "plakken" door in dat verleden te blijven leven.

Ik zou echter geen tegendraadse en onkonventionele denker zijn, als ik anderzijds ook niet tegen deze "obsessie" in het Nu, zou ingaan. Primo: is dat een proces dat al zeeer goed ingeburgerd is in onze konsumptie-maatschappij. Elke aankoop van iets nieuws, elke konsumptie -of het nu een etentje in een restaurant of een ritje in een pretpark beteft- vindt plaats in dat Nu. Elke konsumptie is voorbijgaand, elk genot is van relatief korte duur, elke bevrediging stilt deze "honger" maar voor een beperkte tijd. Men kan dus opmerken dat veralgemeend, elke verslaving zich alleen maar bezig houdt met het Nu: ik wil mijn dosis of mijn glas alkohol NU, en wat daarna komt, "zijn zorgen voor morgen". Wanneer alle momenten in zijn leven louter een opeenvolging zouden zijn van zulke momenten in het Nu, dan zou men ook niet in staat zijn iets te leren UIT de ervaringen die men heeft meegemaakt. Iets "onthou-den" bestaat immers uit het vermogen om het verschil te kunnen maken tussen din-gen die ertoe doen, en dingen die er niét echt toe doen in deze kontinue stroom van gebeurtenissen in het Nu. Niet elke gebeurtenis heeft hetzelfde impakt of dezelfde belangrijkheid in iemands leven. En tijd is niet deze gelijkvormige, kontinue stroom van objektieve minuten en uren. Soms vliegt de tijd voorbij, en soms blijft hij staan.

Als we geen geheugen zouden hebben -wat sommige mensen met een hersenletsel- of aandoening helaas te deel valt- dan valt de kontinuïteit weg, en is de Stroom van momenten één chaotiese, onontwarbare brei waarvoor we iedere keer volkomen "nieuw" en ongewapend voor staan. We verouderen en veranderen doorheen de tijd die we doorlopen, maar essentiëel is het behoud van een essentie die kontinueert in de tijd. Zoniet, vallen we als los zand uit elkaar doordat niet alleen onze herinnerin-gen maar ook onze (persistente) identiteit worden gewist (zoals dit bij Alzeimer het geval is).
Dit principe kan men herkennen in de Natuur: de planten en bomen groeien elke dag, en ook al lijkt het chaoties: elke plant groeit binnen het patroon van zijn eigen soort, en ieder exemplaar groeit volgens het grondplan dat het heeft binnen het biotoop, landschap, tuin, ...... waarin het staat.
Het is ook geweten dat we om de 7 jaar alle cellen van ons lichaam volledig vernieu-wen. Maar wanneer er iets verkeerd loopt met het kopiëren van de DNA-code -ons geneties grondplan- er "chaos" of wildgroei onder de vorm van kankercellen onstaat.

Er zijn ook tal van konkrete levenssituaties te bedenken, waarbij het vooruitzicht of perspektief van een betere toekomst, of zelfs een toekomst tout court, te hebben, niet alleen uitermate aangewezen is, maar zelfs een drijvende kracht tot verandering is. Neem bijvoorbeeld dat je voor een zware revalidatie van ettelijke maanden staat: in dit geval is het uitermate aangewezen om het einddoel voor ogen te houden, om de moed niet in de schoenen te laten zinken. Een lange reis begint weliswaar met een stap na een stap te zetten, maar wie een heuse berg te beklimmen heeft, blijft best niet hangen in het uitzichtloze of onbeholpene van het krasselen in het Nu.

Pijn kan daarbij in erge mate de leefbaarheid in het Hier en Nu aantasten en hypoti-keren. Een eenmalige pijn zoals bij een breuk, een abces, een noodzakelijke ingreep, zijn gemakkelijker te volharden, omdat men wéét dat er een "daarna" komt. Bij chro-niese pijnpatiënten evenwel, is er geen "daarna": het "nu" blijft uitzichtloos aanhou-den, met nu en dan een lichte verbetering, maar zonder hoop op een echte kente-ring. Een toekomst hebben, is dus vaak een noodzakelijke voorwaarde om het Hier en Nu leefbaar, of op zijn minst draaglijk te houden.

Vergelijk dit met het bewandelen van zijn levenspad: als de weg a priori dwangmatig en planmatig uitgestippeld is, dan bant men elk gevoel voor avontuur, verwondering en improvisatie uit zijn leven. Ik kende in het middelbaar een vriend , Roland, die op 18 al perfekt zijn leven voor devolgende 20 jaar had uitgestippeld: eerst hard stude-ren om zijn diploma te halen, daarna hard werken om geld bij elkaar te sparen, om een huis te kunnen kopen; en daarna trouwen en een gezin stichten. Zoiets is echter wel dodelijk voor iemands levenslust. Maar anderzijds geldt ook: als een ongeleid projektiel door het leven gaan zonder enig idee over bestemming of doel, is zeker ook geen goede manier om er iets van terecht te brengen.

Een vrije manier om zijn koers te varen, bestaat eruit van zijn weg uit te tekenen met een kompas. Op die manier laat men genoeg ruimte om in te spelen op wat het le-ven als onverwachte op zijn weg laat verschijnen. Stugge planning en doelloos rond-zwerven, zijn twee uitersten op de BALANS tussen kontrole-overgave, beheersing-aanpassing, ernst-speelsheid, ...... Wil men een cohesie in zijn leven, dan moet men bereid zijn om als een vuurtoren zowel achteruit te kijken naar het verleden, als vooruit te kijken naar de toekomst. Van waar kom ik? En waarheen wil ik naartoe? Het "nu" ligt op het snijpunt tussen deze twee lijnen. Vertikken we naar het verleden te kijken, dan ontkennen we onze ervaring (ook de kollektieve). Vertikken we naar de toekomst te kijken, dan vervolgen we onze koers "blind".

Wat we wel in dat Hier en Nu moeten beschouwen, is de tijdelijkheid van het be-staan zélf. Zelfs al worden we 90 jaar, de tijd dat we hier en nu in deze inkarnatie vertoeven, is beperkt. En vreemd misschien, maar zowel mensen die "leven in het verleden" als zij die "leven in de toekomst(dromen)", vertonen ALLEBEI de tendens om tijd als "niet-bestaand" of niet-relevant te beschouwen. De klok staat letterlijk en figuurlijk stil: in het verleden met zijn herinneringen, of in de toekomst met zijn plannen. Daardoor heeft men zich afgesnoerd van de Levensstroom. Het advies om "in het Hier en Nu te leven", zou dus moeten genuanceerd worden tot: gebruik je ervaringen uit het ver-leden, en je perspektieven op de toe-komst, om volledig in dit Hier en Nu, bewust aanwezig te zijn. Dat is Taoïsme. Dat is Mindfulness. Noem het zoals je wilt, het doet er niet toe. Het houdt in: wees je bewust van wie er voor jou staat, en wat er speelt, en neem de juiste keuzes op het juiste moment.

En DIT maakt juist de moeilijkheid uit van de komplexiteit in het leven. Om daarmee niét te hoeven dealen, vragen mensen naar vaste procédé"s, stramienen, algemeen geldende regels, programma's in vaste stap 1 -stap 2- enz, geboden, ......Please, maak hetvoor mij gemakkelijk, en zeg me HOE ik het moet doen! Niet in het minst geïnspi-reerd door de "wetenschap' waar de aanwezigheid van vaste wetmatigheden een must is. Maar helaas bestaan er in het Leven niet zulke wetmatighden die men maar gewoon moet volgen en toepassen. De enige wetmatigheid die er is, is deze: we wor-den geboren, en op een dag zullen we sterven, dus moeten we zo goed mogelijk ge-bruik maken van de tijd daartussen die ons gegeven wordt. Dit verklaart ook het succes van zogenaamde divinatie-technieken of voorspellingen: please il voel me angstig voor wat gaat komen; geef mij troost en geruststelling door een voor-blik te geven op "wat gaat komen". Maar 'de toekomst kennen" is geen antidoot tegen angst en onzekerheid: de toekomst is niet iets dat je dient te voorspellen; maar iets dat je helpt geboren worden (Antoine de Saint Exupery). En "de toekomst voorspellen" is geen medicijn om pijn te verdoven: er bestaan geen manieren om de levenspijn te vermijden. Net zomin als schuldgevoel het verleden kan oplossen, kan schrik de toekomst oplossen. Er is slechts één manier: DOORHEEN het probleem en zijn pijn gaan. Men kan niet verlangen dat het leven in het Hier en Nu, zonder pijn, zonder verdriet of zonder problemen zou zijn.

Maar men kan wel genieten van de kleine dingen van alledag die dat leven juist inter-essant en leuk maken. Geen extraordinaire, fenomenale gebeurtenissen; reizen naar andere kontinenten; dromen van buitenissige rijkdom en luxe (die steeds ten koste zijn van anderen en van het milieu); niet de onmiddellijke bevrediging (Hier! Nu!) van zijn (materiële) behoeften en wensen; niet eerst de vervulling, en daarna pas de invulling; en géén uitstel van wat er OP ons levensbord in dat hier en nu ligt.De mens is een kei in het uitstellen en het manipuleren van de werkelijkheid: de transformatie van de realiteit naar zijn wensbeeld. Acceptatie van de dingen des levens zoals ze zijn, vertrouwen hebben in de Levensstroom die de dingen op hun tijd en plaats zal aanbrengen, en geduld hebben in de ritmiek van het leven waarop die plaats zullen vinden, vallen honderd keer te prefereren.
Voor de rest komt de praktijk van dit in het Hier en Nu leven, vaak neer op een paar principes die "het gezonde boerenverstand" ook kunnen geven: doe de dingen die je nu kunt doen, ook daadwerkelijk nu , en stel ze niet uit. Speel kort op de bal: zeg wat je te zeggen hebt, toon wat je wilt uiten, en wacht niet af. Wachten op de per-fekte momenten en situaties is zinloos, want die zullen er niet komen en uiteindelijk is dat een alibi om zich achter te verstoppen. Héb tijd voor die dingen die belangrijk zijn, en mààk tijd om te doen wat je moet doen. Want het leven is kort, en de tijd raast voorbij. Voor je het "beseft", ben je een ouderling die onder een appelboom zit te kijken naar de zonsondergang. Leef je leven, en gebruik de tijd die je krijgt.