Art 16
Guppies: de valkuil van het Rariteitenkabinet
RUBRIEK: Guppy Kweek         Geplaatst op 19 augustus 2020

Vanaf de 16e eeuw was een kunst- en rariteienkabinet populair: een glazen kast waarin een verzameling van kunst en rariteiten werd bewaard. Door de ontdekking van exotiese, tropiese oorden na 1500 kwam men im-mers in kontakt met allerlei vreemde dieren, planten, vruchten, schelpen, mineralen edelstenen, kristallen, ......Sommige daarvan zoals de dieren, waren opgezet; anderen zaten in bokalen zoals embryo's of te vroeg gebo-ren en mismaakte dieren. Zo'n verzameling was privé-bezit en diende als vermaak om zijn bezoekers mee te verbazen. Hoe zeldzamer en ongeziener een objekt was; hoe duurder het werd getaxeerd en betaald. Alleen wie tot de gegoede burgerij behoorde, kon zich zo'n kabinet veroorloven. Het "ge-wone volk" ging zich voor een kluit vergapen op de kermis of in het circus aan de vrouw met de baard, de slangemens, de grootste en de kleinste mens ter wereld, enz.....

Wat zeldzaam is, is navenant met de tijd steeds gegeerd en kostbaar geble-ven, volgens het mechanisme van vraag en aanbod. Ik herinner me in de 70-tiger jaren hoe een vis-ontdekkingsreiziger een nieuwe chicliden-soort in Afrika had gevonden en had mee gebracht en daar het (toenmalig) prij-zige bedrag van 1500 BF (= het huidige equivalent van 100 euro) voor een koppel vroeg. Cichliden zijn relatief gemakkelijk te kweken, dus heel wat mensen hoorden daardoor "de kassa rinkelen" met het idee: ik koop een koppel, en binnenkort doe ik goede zaken. Jammerlijk genoeg kregen HEEL wat mensen datzelfde idee. De enige die goede zaken heeft gedaan was de ontdekkingsreiziger, want toen zij die een koppel van hem hadden gekocht, visjes hadden gekweekt die groot genoeg waren om verkocht te worden, was de waarde gecrasht tot 5 frank (= 10 eurocent) per vis.

Men kan met deze waar gebeurde anekdote lachen, maar het illustreert al-vast de niet aflatende tendens om het "speciale" of unieke te bezitten: datgene wat de anderen NIET hebben. Elke trend of mode begint zo: ie-mand komt met iets bijzonders voor de dag, dat tot dan toe ongezien was. Iedereen wil dat dan ook hebben, maar wanneer een heleboel mensen dit beginnen dragen, wordt het mainstream, en is het bijzondere ervan weg.

Met levende dieren, was dat in de loop der tijden ook het geval. Kijk maar eens welke deformaties de hond in zijn domestikatie-proces van 50 eeuwen heeft moeten ondergaan. Er werden talrijke rassen gekweekt tot nut en be-hoefte van de mens: kleine hondjes als schoothondjes of om in holen op kleine dieren te jagen; allerte wakers ; jachthonden, vechthonden; loop-honden; trekhonden; herdershonden; ...... Veel van die rassen kregen in diezelfde loop der tijden af te rekenen met constitutionele kwalen of defor-maties: keeshondjes met chroniese koppijn; hush puppies met chronies ontstoken ogen; dashonden met korte-poten-problemen; cooker spaniëls met chronies ontstoken oren; buldogs met gewrichtsproblemen; deense doggen met hartfalen; herdershonden met heupproblemen; en ga zo maar door. Allemaal dank zij de mens. Onlangs werd een verbod uitgesproken op het kweken van Scottish Fold-katten: ze zien er zo schattig uit met die gevouwen oortjes mijnheer! Maar door dat gebrek aan kraakbeen in het oor hebben zij wel permanent pijn aan die oren mevrouw!

Een ander dier dat deze heilzame werking van het kontakt met de mens is te beurt gevallen, is de goudvis. Sommige van deze karpers bleken ruim 1000 jaar geleden de eigenschap te vertonen gouden en rode tinten te ver-tonen. Ze zullen het geweten hebben: in devolgende 1000 jaar werd een hele galerij aan onooglijke wangedrochten gekweekt tot "vermaak" en goe-de smaak (??) van de mens. Hiernaast links een paar specimens daarvan, die nog met moeite kunnen zwemmen. Hooguit kunnen ze "spartelen" in het water, waarbij ze hun overbodige artefakten als ballast of een gezwel moeten meeslepen. En als toppunt is "de mens" ook nog fier op deze "krea-ties", want dank zij het ingrijpen van de mens werd een saaie, grijze kar-per 1000 jaar geleden omgetoverd tot een goudglanzend wezen (sic). En als "beloning" mag hij dan vaak van de gevangeniscel van een veel te kleine bokaal "genieten" tot de dood erop volgt.

Zoals dit ook de gewoonte is, krijgen deze wangedrochten dan nog eens "adellijke titels" ook: ronkende namen, vergezeld van een pedigree en een trofeeënkast voor de behaalde prijzen op "schoonheidsverkiezingen". Rare jongens die Romeinen, vind je ook niet? De mens kreëert zijn eigen regels en normen, en verwacht dan ook nog eens dat iedereen binnen deze artifi-ciëeel opgetrokken kaders zal beginnen te denken. Want binnen deze erg kunstmatige wereld is het "verboden" om BUITEN de box te denken. Men loopt met oogkleppen op, en probeert ook anderen deze zelfde oogkleppen op te zetten. Maar bij mijn weten geldt nog steeds dat er vrijheid van me-ningsuiting is -ondanks alle Corona-dwangmaatregelen- dus moet men ook "afwijkende" reakties en visies kunnen tolereren, en zich er niet direkt door "aangevallen" voelen in zijn mening of visie, of zijn standpunt niet po-neren als het enige juiste.

Nogal bevreemdend niet: de mens kweekt eerst afwijkende vormen van de realiteit, en gaat die vervolgens poneren tot norm. En nu we toch naad-loos bij de Vissen zijn aanbeland: ditzelfde euvel is exakt terug te vinden bij de kweek van "prachtguppen". "De geschiedenis herhaalt zich", is hierbij van toepassing.

Eerste denkfout: dat ELKE "veredeling" ook een verbetering zou beteke-nen. In de mode is elke nieuwe trend zelden een verbetering, doch louter een voorbijgaande "vorm-om-de-vorm". Het rariteiten-kabinet is dus ze-ker ook iets wat daar aktief is. Wil men dit mechanisme -vaak ingegeven door de drang naar "iets nieuws"- vermijden, dan volstaat het om te focus-sen op wat voor waardevol er AL bestaat. De gup laat ZOVEEL variaties en kleur- en patronenrijkdom toe, dat het helemaal onnodig is om daarbuiten nog naar nieuwigheden te gaan zoeken. Maar in realiteit ziet men tegenwoordig de gup krak dezelfde weg opgaan als destijds de goud-vis: verlengde vinnen (ribbon's), uitgerafelde vinnen (crown tails), uitge-waaierde vinnen, in elkaar gedrongen lichamen (short bodies), uitwassen op de kop (koi's), uitgegroeide borstvinnen (dumbo's of big ears), ........... Ik wacht nog altijd op het moment dat de gewone liefhebber vindt dat dit misbaksels zijn, en dat kwekers vinden dat ze daarmee moeten stoppen omdat dit de genetiese integriteit van de soort poecilia reticulata aantast.

Men kan zich afvragen waarom dit dan NIET gebeurt. Dan dwingt zich dit eerste antwoord op: in een wereld die steeds sneller verandert en nog wei-nig zekerheden biedt, is één van de weinige dingen waar men dan nog wel de volledige kontrole over kan hebben, het "voor god spelen" in zijn guppy-kweek. Het is niet verkeerd om richtlijnen op te stellen om de guppy-kweek in goede banen te leiden, maar wanneer men daar starre standaards van maakt, dan maakt men daarvan dwangbuizen. Deze sterke drang naar kontrole verklaart waarom guppy-clubs zo'n konservatieve vereni-gingen zijn, waarom de "standaards" -normen waarop men evalueert - de 10 Geboden zijn, en waarom men geen tegenspraak duldt. Maar het eigen-aardige is, dat de guppy-clubs uiteindelijk GEEN echte kontrole over de guppy-kweek hebben, en dus onder de druk van de kommerciële kwekers die ze proberen te paaien, "toegevingen" doen om hun leidinggevende po-sitie te kunnen behouden. Dit maakt uiteindelijk het hele wereldje erg hermeties, en gesloten voor nieuwe inzichten. Het lijkt wel een beetje op een doorslag van wat er in de politiek gebeurt.

Verder deze duidelijke, tweede denkfout: dat elke gekweekte "kreatie" ook MOOI zou zijn. Men beschouwt zijn kweekdieren een beetje als zijn kinde-ren (men spreekt trouwens vaak over zijn "babies"), en kan het niet hebben dat iemand die niét mooi zou vinden. Maar als ik door de Facebook-posts -andere zijn er tegenwoordig moeilijk te vinden- van guppy-clubs surf, dan vind ik daarvan eerlijk gezegd de helft nogal lelijk of oninteressant, want repetitief (overal ter wereld wordt HETZELFDE guppy-type gekweekt).

Ik krijg dan direkt het verwijt dat dit maar MIJN smaak is. Goed, maar waarom die behoefte dan om door iedereen te worden geprezen en te wor-den gekomplimenteerd? Zeker wanneer wie dat niet doet, direkt op het matje wordt geroepen, bewijst dit -in tegenstelling tot wat algemeen be-weerd wordt- dat smaak NIET persoonlijk is, maar min of meer wordt op-gedrongen door "de groep". Men hoeft maar naar de wansmaak te kijken, of hoe mensen vanuit het groepsgevoel iets klakkeloos en kritiekloos over-nemen. Of men moet dit maar vragen aan pr-mensen, reclame-bureau's of lobby-isten: "goed" worden bevonden is iets dat kan gemanipuleerd worden. Genetiese manipulatie en mentale manipulatie gaan hier dus blijkbaar hand in hand. Geen wonder dat een kritiese geest en vrije denker als ik, vaak slecht in zo'n midden wordt ontvangen, en onmiddellijk in bot-sing komt met de heersende "kultuur" van niet-kommunikatie en vriend-jespolitiek.

De guppy-clubs zijn zo'n omsloten en besloten wereldje, dat nieuwe IN-ZICHTEN vaak gewoon niet welkom zijn, en worden genegeerd of verwor-pen. Ik had verwacht dat ik met mijn nieuwe invalshoek en andere bevin-dingen weliswaar op sommige weerstand zou botsen, maar in alle eerlijk-heid nooit verwacht dat het ZO erg zou zijn, dat men zich zelfs de moeite niet zou willen getroosten om mijn artikels te lezen. Laat mij vermoeden: omdat het de "gevestigde waarden" niets oplevert in verband met hun postje en de invloedrijke konnekties die ze in dat wereldje hebben? Ook hier blijkbaar niets nieuws onder de zon.

Dat besloten wereldje riskeert echter onder zijn eigen "inteelt" als een Titanic ten onder gaan. Stuk te lopen op de verhoogde elektriciteits- en wa-terkosten bijvoorbeeld die zo'n uitgebreide installatie om ontelbare guppy-stammen te kweken in de toekomst zal vergen. En bij gebrek aan aanpas-sing aan de vernieuwde vraag naar een meer natuurlijke en klimaatvriende lijke aanpak. Dus weg met die drang naar nieuwigheden en naar wedstrij-den en prijzen, die verkeerde motieven en verwachtingen kreëren (waar-voor men het doet!). En back to basics: guppies kweken DIE men mooi vindt en OMDAT men die mooi vindt. Ondertussen wat bijleren over de Natuur en de Genetika, en met een open geest observeren en genieten. Een paar bakken met zand en planten zijn voldoende; men hoeft heus geen hele garage of zolder vol installaties te zetten. Wat nodig is, is een relaxte hou-ding, waarbij men openstaat voor wat de kweek als resultaat oplevert, ipv NAAR een plan toe te werken. De Natuur IS mooi, en zit vol verrassingen. Het is voldoende de ogen en de geest OPEN te houden, en het wonderbaar-lijk schouwspel te zien dat zich in deze Natuur afspeelt. Of het nu zijn ge-liefde visjes in zijn aquarium betreft, de visjes in een sloot, of de schelpen in de vloedlijn. Go with the flow!